Xơ phổi

Xơ phổi là một bệnh nghiêm trọng gây sẹo tiến triển của mô phổi.

Chứng xơ phổi bắt đầu với chấn thương lặp đi lặp lại ở các mô trong và giữa các túi khí nhỏ (phế nang) trong phổi, cuối cùng dẫn đến sẹo (xơ hóa), làm cho hơi thở khó khăn. Các triệu chứng thông thường nhất là khó thở và ho khan.

Phương pháp điều trị hiện tại của chứng xơ phổi bao gồm thuốc và điều trị để cải thiện chức năng phổi và chất lượng cuộc sống. Có một số phương pháp điều trị mới cho chứng xơ phổi trong các thử nghiệm lâm sàng. Việc cấy ghép phổi có thể là một lựa chọn cho một số người bị xơ phổi.

Những yếu tố phổ biến nhất bao gồm:

• Lao động và môi trường: Tiếp xúc lâu dài với một số chất độc và các chất ô nhiễm có thể gây hại phổi, trong số đó có bụi silic và sợi amiăng. Phơi nhiễm kéo dài với một số chất hữu cơ, bao gồm cả bụi ngũ cốc, mía đường, phân chim và động vật cũng có thể gây xơ hóa.
• Bức xạ: Một tỷ lệ nhỏ những người được xạ trị điều trị ung thư phổi hoặc ung thư vú có dấu hiệu tổn thương phổi sau vài tháng hoặc đôi khi là 1 năm sau điều trị ban đầu. Các mức độ nghiêm trọng của tổn thương tùy thuộc vào sự tiếp xúc của phổivới bức xạ, tổng lượng xạ trị, hóa trị liệu và sự hiện diện của bệnh phổi ở dưới.
• Thuốc: Nhiều loại thuốc có thể gây hại phổi, đặc biệt là các loại thuốc hóa trị (methotrexate, cyclophosphamide); thuốc dùng để điều trị rối loạn nhịp tim và các rối loạn tim mạch khác (amiodarone, propranolol); một số thuốc tâm thần và một số thuốc kháng sinh (nitrofurantoin, sulfasalazine).
• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Trào ngược axít dạ dày trở lại thực quản có một vai trò quan trọng trong chứng xơ phổi. Mặc dù những người bị xơ phổi thường xuyên bị trào ngược dạ dày thực quản, họ có thể không có triệu chứng điển hình của trào ngược dạ dày thực quản, chẳng hạn như chứng ợ nóng và ợ hơi.
• Các bệnh khác: Nhiễm trùng phổi nghiêm trọng như bệnh lao và viêm phổi có thể gây tổn thương phổi vĩnh viễn. Vì vậy, có thể rối loạn có ảnh hưởng đến các mô trong cơ thể, không chỉ phổi, như bệnh lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp, viêm da cơ, hội chứng Sjogren và sarcoidosis. Trong trường hợp hiếm hoi, xơ cứng bì liên quan với một dạng đặc biệt nghiêm trọng của chứng xơ hoá phổi.

Xơ hóa phổi tự phát: Khi nguyên nhân không được biết đến

Danh mục các chất và bệnh có thể dẫn đến chứng xơ phổi là dài. Mặc dù vậy, trong nhiều trường hợp, nguyên nhân không được tìm thấy. Xơ phổi không rõ nguyên nhân được gọi là xơ hóa phổi tự phát.

Các nhà nghiên cứu có một số lý thuyết về những yếu tố có thể gây ra chứng xơ phổi tự phát, bao gồm virus và phơi nhiễm với khói thuốc lá. Di truyền cũng được cho là một yếu tố, ngay cả ở những người không trực tiếp thừa hưởng căn bệnh này.

Các dấu hiệu và triệu chứng của chứng xơ phổi bao gồm:

• Khó thở.
• Ho khan.
• Mệt mỏi.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Đau nhức bắp thịt và khớp.

Các diễn biến và mức độ nghiêm trọng của chứng xơ phổi khác nhau đáng kể giữa người này và người khác. Ở một số người, bệnh tiến triển rất nhanh chóng, những người khác có thể chậm hơn, các triệu chứng trở nên nghiêm trọng sau vài tháng hay 1 năm.

• Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, các chất độc hại. Trang bị bảo hộ lao động đầy đủ khi phải làm việc trong môi trường khói bụi, hóa chất, rác thải độc hại.
• Ngừng hút thuốc. Nếu bạn có bệnh phổi, điều tốt nhất bạn có thể làm cho mình là ngừng hút thuốc. Nói chuyện với bác sĩ của bạn về các lựa chọn để bỏ thuốc, bao gồm cả các chương trình cai thuốc lá. Không để bị hít phải khói thuốc lá từ những người xung quanh bạn.
• Có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Chế độ ăn uống giàu calo là điều cần thiết. Chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bạn xây dựng chế độ ăn uống hợp lý.
• Tiêm vắc-xin phòng viêm phổi và cúm hàng năm. Hạn chế tiếp xúc với người bị cúm.

Các phương pháp điều trị chứng xơ phổi tập trung vào nâng cao chất lượng cuộc sống. Chúng bao gồm:

Oxi liệu pháp

Sử dụng ôxy không thể chấm dứt tổn thương phổi nhưng nó có thể làm cho việc thở và tập thể dục dễ dàng hơn, ngăn ngừa hoặc làm giảm các biến chứng từ ôxy máu thấp, cải thiện giấc ngủ. Oxi cũng có thể làm giảm áp lực phía bên tim phải.

Phục hồi chức năng phổi

Đây là phương pháp điều trị chính thức cho những người bị bệnh phổi mãn tính. Mục đích của phục hồi chức năng phổi không chỉ là điều trị bệnh hoặc cải thiện hoạt động hàng ngày mà còn giúp đỡ những người bị xơ phổi có thể sinh hoạt bình thường. Cuối cùng, chương trình phục hồi chức năng phổi tập trung vào việc tập thể dục, hướng dẫn cách hít thở hiệu quả, hỗ trợ tinh thần và tư vấn dinh dưỡng.

Thông thường, cách tiếp cận đa diện đòi hỏi sự tham gia của một đội ngũ các chuyên gia chăm sóc sức khỏe, bao gồm bác sĩ, y tá, chuyên viên phục hồi chức năng, chuyên viên dinh dưỡng và nhân viên xã hội. Tuy nhiên, chương trình có thể rất khác nhau. Bác sĩ có thể cung cấp chi tiết về các chương trình phục hồi chức năng phổi.

Thuốc

Nhiều người chẩn đoán mắc chứng xơ phổi được điều trị ban đầu với corticosteroid (prednisone), đôi khi kết hợp với các thuốc ức chế hệ miễn dịch khác, như methotrexate hay cyclosporin. Những kết hợp này không chứng minh được hiệu quả. Thêm N-acetylcystein, dẫn xuất của một acid amin tự nhiên giúp phát huy dược tính của prednisone có thể làm giảm bệnh ở một số người. Trong các thử nghiệm lâm sàng, pirfenidone đã cải thiện chức năng phổi và ngăn chặn phá hủy mô phổi.

Prednisone và thuốc ức chế miễn dịch khác cũng có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, trong đó có bệnh tiểu đường, bệnh tăng nhãn áp, giảm sản xuất tế bào hồng cầu, ung thư da và ung thư hạch. Vì lý do đó, cần ngưng điều trị nếu bệnh không cải thiện sau 6 tháng. 

Cấy ghép phổi

Cấy ghép phổi là lựa chọn cuối cùng cho những người trẻ tuổi bị xơ phổi nghiêm trọng, không đáp ứng với thuốc. Để được xem xét cấy ghép phổi, phải bỏ hút thuốc, đủ sức khỏe để trải qua phẫu thuật và điều trị sau ghép, sẵn sàng và có thể tham gia các chương trình y tế được đưa ra bởi nhóm phục hồi chức năng và cấy ghép.