Chia sẻXơ cứng rải rác
Một rối loạn tự miễn dịch của hệ thống thần kinh trung ương (não và tủy sống). Tế bào thần kinh thường được bao quanh bởi một vỏ bọc cách điện làm bằng một chất béo được gọi là myelin, giúp truyền xung thần kinh. Trong xơ cứng rải rác, vỏ myelin này bị viêm hoặc bị hư hỏng. Điều này sẽ phá vỡ hoặc làm chậm các xung thần kinh và dây thần kinh gây ra trục trặc. Sẹo (xơ cứng) xảy ra trong chất trắng của não và tủy sống. Những khu vực thiệt hại myelin và sẹo được gọi là xơ cứng mảng. Căn bệnh bùng lên với những giai đoạn và các triệu chứng tăng lên. Bệnh có thể nhẹ và không tiến triển, tuy nhiên cũng có thể dần dần trở nên xấu hơn, hoặc trở nặng hơn nhanh chóng. Bệnh phổ biến hơn ở phụ nữ trong độ tuổi từ 20-40.
TRIỆU CHỨNG
Có nhiều triệu chứng khác nhau, có thể có rồi hết, cũng có thể tồn tại mãi. Các triệu chứng bao gồm suy giảm thị lực, tê, yếu, giảm phối hợp, thăng bằng kém, nói khó, co thắt cơ (đặc biệt là ở chân), co cứng cơ, chức năng bàng quang bị suy giảm
CHẨN ĐOÁN
Tiến hành hỏi về bệnh sử và khám thực thể. Các xét nghiệm được sử dụng để xác nhận bệnh đa xơ cứng bao gồm: Chụp cắt lới máy tính (CT Scan) và chụp cộng hưởng từ (MRI)
Các xét nghiệm bổ sung có thể được yêu cầu: chọc ống sống thắt lưng (tủy sống), kiểm tra dịch não tủy (CSF)
ĐIỀU TRỊ
Không có cách chữa dứt khoát nhưng phương pháp điều trị mới có thể giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh. Thuốc làm thay đổi đáp ứng miễn dịch bao gồm: điều biến miễn dịch như interferon (Avonex, Betaseron, hoặc Rebif), kháng thể đơn dòng (Tysabri), và glatiramer acetate (Copaxone). Một đợt điều trị ngắn của corticosteroid (prednisone) có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của việc tái phát. Thuốc làm giảm co thắt cơ bắp bao gồm Baclofen (Lioresal), TIZANIDINE (Zanaflex), hoặc một benzodiazepine như diazepam (Valium)
Bệnh xơ cứng rải rác là tình trạng rối loạn não bộ và tủy sống do viêm, xảy ra tại các thành phần của não và/hoặc tủy sống. Nó có thể gây ra các triệu chứng khác nhau. Trong hầu hết các trường hợp, các đợt triệu chứng đầu tiên có thể xuất hiện và hết trong nhiều năm. Theo thời gian, một số triệu chứng có thể trở thành vĩnh viễn và có thể gây ra tàn phế.
Mặc dù không có cách chữa khỏi hẳn bệnh xơ cứng rải rác nhưng các loại thuốc khác nhau và các phương pháp điều trị có thể làm giảm số lần tái phát và có thể giúp giảm các triệu chứng cũng như tàn phế.
Bệnh xơ cứng rải rác được coi là một bệnh tự miễn. Điều này có nghĩa là các tế bào của hệ miễn dịch có nhiệm vụ tấn công các vi khuẩn, vi-rút... lại tấn công một phần của cơ thể. Khi bệnh đang ở thời kỳ hoạt động, các thành phần của hệ miễn dịch, chủ yếu là các tế bào được gọi là tế bào T, tấn công các vỏ myelin bao quanh sợi thần kinh trong não và tủy sống, dẫn đến tình trạng viêm.
Người ta vẫn chưa rõ điều gì kích hoạt sự phản ứng của hệ miễn dịch trong trường hợp này. Một giả thiết cho rằng một loại vi-rút, hoặc một yếu tố trong môi trường đã kích hoạt hệ miễn dịch ở một số người với kiểu di truyền nhất định.
Viêm xung quanh vỏ myelin làm các sợi thần kinh bị ảnh hưởng không còn hoạt động tốt nữa và gây ra các triệu chứng. Khi quá trình viêm hết, bao myelin có thể lành và được sửa chữa, sau đó các sợi thần kinh bắt đầu hoạt động trở lại. Tuy nhiên, tình trạng viêm hoặc sự lặp đi lặp lại các đợt viêm có thể để lại những ‘vết sẹo’ nhỏ (xơ cứng) gây tổn thương các sợi thần kinh vĩnh viễn. Ở người có bệnh xơ cứng rải rác điển hình, nhiều màng xơ cứng hình thành và phát triển trong não và tủy sống.
Bệnh xơ cứng rải rác gây ra một loạt các triệu chứng, chúng xuất hiện khác nhau ở từng người.
Một số người thấy rằng các triệu chứng xấu dần đi theo thời gian. Thường các triệu chứng đến và đi tại những thời điểm khác nhau. Khoảng thời gian khi các triệu chứng nặng hơn được gọi là thời kỳ tái phát. Khoảng thời gian khi các triệu chứng cải thiện (thậm chí biến mất hoàn toàn) được gọi là thời kỳ thuyên giảm.
Tái phát có thể xảy ra bất cứ lúc nào và triệu chứng của bạn có thể khác nhau trong mỗi lần tái phát. Mặc dù sự tái phát thường xảy ra không có lý do rõ ràng, nhiều kích thích được biết đến như nhiễm trùng, tập thể dục và thậm chí cả thời tiết nóng. Các triệu chứng xảy ra trong quá trình tái phát phụ thuộc vào một hoặc những phần của não bộ hoặc tủy sống bị ảnh hưởng. Bạn có thể chỉ có một triệu chứng trong một phần của cơ thể, hoặc một số triệu chứng ở các bộ phận khác nhau của cơ thể. Các triệu chứng này xuất hiện do các sợi thần kinh tổn thương không làm việc đúng cách.
- Dành thời gian nghỉ ngơi hợp lí.
- Tập thể dục. Tập thể dục thường xuyên có thể giúp cải thiện sức mạnh, săn cơ bắp, giữ thăng bằng và phối hợp cơ thể. Bơi lội hoặc các hoạt động dưới nước khác, đi bộ, các bài tập giãn cơ, thể dục nhịp điệu, đạp xe đạp tại chỗ, mát-xa, yoga và thái cực là các hoạt động được khuyến cáo.
- Có chế độ ăn uống hợp lí. Kết quả của các nghiên cứu cho thấy chế độ ăn uống ít chất béo bão hòa nhưng giàu axit béo omega-3 (có nhiều trong các loại dầu ô liu và cá) có lợi cho việc phòng tránh bệnh xơ cứng rải rác. Vitamin D cũng có tác dụng tốt.
- Giảm căng thẳng. Stress có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các dấu hiệu và triệu chứng của bạn.
Hiện nay, mặc dù không có cách chữa bệnh xơ cứng rải rác khỏi hoàn toàn nhưng các phương pháp điều trị giúp các triệu chứng của xơ cứng rải rác có thể giảm bớt. Phương pháp điều trị thường rơi vào 4 loại:
- Thuốc nhằm mục đích thay đổi tiến triển của bệnh: Những loại thuốc này được biết đến như tác nhân điều hòa miễn dịch. Chúng bao gồm 2 loại interferon beta-1-1a, môt loại interferon beta-1b, glatiramer, natalizumab và fingolimod. Những loại thuốc này không chữa xơ cứng rải rác và không thích hợp cho tất cả mọi người bị xơ cứng rải rác. Natalizumab là một điều trị khá mới đối với những bệnh nhân tiến triển hơn và xơ cứng rải rác đang hoạt động. Finggolimod cũng là thuốc mới. Đây là thuốc dạng viên duy nhất trong điều trị thay đổi tiến triển bệnh. Tất cả những thuốc khác được dùng bằng đường tiêm.Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các loại thuốc này làm giảm số lần tái phát trong một số trường hợp. Chúng cũng có thể có một tác động nhỏ làm chậm sự tiến triển của bệnh. Cơ chế tác dụng chính xác không rõ ràng, nhưng tất cả đều ảnh hưởng đến hệ miễn dịch theo một cách nào đó.
