Ù tai

Định nghĩa

Ngoài những âm thanh vốn dĩ đến thường xuyên từ bên ngoài tai. Tiếng ù trong tai có thể là tiếng vo vo, tiếng rít, tiếng leng keng, tiếng lách cách, tiếng reng điện thoại, tiếng sóng… xảy ra từng đợt hay liên tục, không theo chủ quan, làm bạn căng thẳng mệt mỏi mà không có cách nào để chấm dứt ngay được. Tiếng ù trong tai được người bệnh mô tả cho bác sĩ rất đa dạng, ghi nhận có trên 50 kiểu âm thanh khác nhau.

Các chứng ù tai thường gặp

• Ù tai khách quan
  Là loại ù tai mà không chỉ bệnh nhân, mà cả bác sĩ cũng có thể nghe thấy. Loại này hiếm gặp, thường gây ra bởi các rối loạn về mạch máu hoặc các cơ, thần kinh, u bướu trong đầu, cổ, hay não, hoặc các khiếm khuyết của một số cấu trúc của tai. Ù tai có thể cảm giác như mạch đập, hoặc có thể đồng nhịp với nhịp tim. Bị ù tai như mạch đập đồng nhịp với tiếng tim cần được chẩn đoán bởi bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt, vì đây có thể là triệu chứng của một bệnh nguy hiểm.

• Ù tai chủ quan
  Là những tiếng ù chỉ có bệnh nhân cảm thấy. Loại này chiếm đại đa số (95%) các trường hợp ù tai. Trong số này, hơn 60% trường hợp không thể tìm ra nguyên nhân dù có làm các xét nghiệm phức tạp.

Các nguyên nhân thường gặp:

• Do tuổi cao. Một phần của ù tai có thể liên quan với sự lãng tai ở người lớn tuổi do sự thoái hóa của thần kinh liên quan đến thính giác.
• Do ảnh hưởng của tiếng ồn quá độ. Ví dụ như những công nhân làm việc trong các hãng xưởng với nhiều máy móc ồn ào, nhạc sĩ nhạc rock, lính trận thường xuyên phải chịu đựng tiếng súng, những người làm trong phi trường.
• Bệnh Méniere, là một bệnh của tai trong, với các cơn chóng mặt, mất thính lực, ù tai.
• Do ráy tai hoặc dị vật làm nghẹt tai.
• Ống tai bất thường.
• Viêm tai giữa đi kèm với tràn dịch gây ra điếc do tổn thương sự dẫn truyền tiếng động trong tai.
• Xơ cứng các xương tai, cũng là một nguyên nhân gây điếc, do tổn thương sự dẫn truyền tiếng động trong tai.
• Do thay đổi của huyết áp.
• Các bệnh nội tiết, như bệnh tiểu đường hay các bất thường của tuyến giáp.
• Tổn thương vùng đầu cổ.
• Bất thường của vùng khớp hàm thái dương.
• Thuốc cũng là một trong các thủ phạm rất thường gặp gây ra ù tai. Một số thuốc thường gặp có thể gây ra ù tai:
• Aspirin
• Một số thuốc chữa cao huyết áp
• Một số thuốc kháng sinh
• Một số thuốc trị trầm cảm và lo lắng
• Một số thuốc kháng histamine
• Một số thuốc giảm đau, chống viêm
• Một số thuốc an thần
• Bướu thần kinh thính giác, nếu không được cắt bỏ kịp thời, có thể chèn ép thần kinh, gây điếc.
• Ngoài ra các nguyên nhân khác như:
• Cảm lạnh gây viêm mũi - họng xuất tiết.
• Viêm tắc vòi tai (vòi Eustachi), viêm tai giữa, viêm áp-xe amidan, đau răng số 8 hàm trên.
• Đi máy bay ở độ cao.
• Chấn thương sọ não, chấn động mạnh vào tai như tát mạnh.
• Mất máu nhiều, đột ngột, chóng mặt, hoa mắt.
• Quá trình lão hóa cơ quan thính giác, gây hiện tượng thoái hóa, xơ xốp, ù tai, nghễnh ngãng, điếc...
• Một số bệnh hiểm nghèo kèm theo như tiểu đường, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp hoặc các bệnh ung thư như ung thư vòm họng, ung thư sàng hàm, các khối u ở não.
• Ù tai có thể do một số nguyên nhân không nguy hiểm như ống tai bị bít do ráy tai, nước... Song có một số vấn đề khác phức tạp hơn như nhiễm trùng, xơ cứng chuỗi xương con trong tai.

Ù tai không chỉ thuộc chuyên khoa tai - mũi - họng, mà có liên quan đến nhiều chuyên khoa khác như tim mạch, nội tiết, chấn thương, ung bướu. Vì vậy, người bệnh cần được thăm khám tỉ mỉ để tìm nguyên nhân gây bệnh và kịp thời điều trị.

Ù tai có thể xảy ra ở một hay hai tai, xuất hiện đúng thời gian hay bất kỳ lúc nào, có thể chỉ xảy ra trong chốc lát, ngày một nặng hơn.

Ngoài ra, ù tai có thể đi kèm với các triệu chứng khác như: Nặng tai, đau trong hay quanh tai, chóng mặt, đi đứng không vững… Tuy vậy, đôi khi ù tai chỉ xảy ra đơn độc. Về thính lực, mặc dù ù tai không làm giảm thính lực nhưng cũng có thể đi kèm với giảm thính lực hay tăng thính lực. Tăng thính lực xảy ra ở khoảng 40% bệnh nhân, với biểu hiện dễ nhạy cảm hay đau khi nghe những âm thanh lớn.

Ù tai thường giảm vào ban ngày do người bệnh chịu ảnh hưởng của những âm thanh khác đến từ xung quanh, nhưng khi về đêm hay khi ở nơi yên ắng thì tiếng ù trong tai sẽ trở nên rất lớn. Mức độ nặng và tần suất xảy ra ù tai phụ thuộc vào các yếu tố như stress, chế độ ăn và tiếng ồn.

Cuối cùng, tiếng ù có thể trở nên lớn đến mức người bệnh không còn nghe được những âm thanh khác từ bên ngoài nữa.

Ù tai và nghe kém do tiếp xúc lâu với tiếng ồn lớn (khoảng 70 dB) thường tồn tại vĩnh viễn, chính vì vậy mà những người làm việc trong môi trường có tiếng ồn lớn nên sử dụng những biện pháp bảo vệ tai. Nút tai (có bán tại hiệu thuốc) là một trong những dụng cụ đơn giản và tương đối hiệu quả với công nhân trong khu công nghiệp (dệt, may…), công nhân xây dựng, thợ sấy tóc…

Các nhạc công có loại nút tai chuyên dụng giúp giảm độ lớn của âm thanh mà không làm biến dạng âm thanh. Ngoài ra thợ xay xát, người dùng máy cắt cỏ, thợ cơ khí, thợ làm đường có thể sử dụng mũ che tai để hạn chế tiếng ồn.

Thông thường ù tai do tiếng ồn lớn và đột ngột gây ra (chấn thương âm thanh) chỉ có khoảng 35% số người thấy đỡ dần sau 3 tháng và chỉ có khoảng 10% khỏi hẳn, và thường là ở thanh niên.

Để tránh ù tai do nhiễm độc thuốc, trước hết không nên sử dụng thuốc nhỏ tai mà không theo chỉ định của bác sĩ vì có những thuốc nhỏ tai chứa chất gây độc với tai trong, không được dùng khi màng nhĩ thủng (ví dụ như polidexa, nemydexa).

Với những người bắt buộc phải sử dụng những thuốc có khả năng gây độc với tai trong thì trong quá trình sử dụng nếu thấy xuất hiện ù tai, chóng mặt hoặc nghe kém phải báo ngay cho bác sĩ biết để điều chỉnh lại việc điều trị nếu có thể.

Việc xác định nguyênnhân quyết định hướng điều trị, vì chủ yếu là điều trị nguyên nhân mà thôi. Cầnchú ý đến tâm trạng của bệnh nhân, vì yếu tố tâm lý có thể làm cho tình trạngbệnh trở nên tồi tệ và khó chịu hơn.

Nếu bệnh nhân chấp nhận thích nghi, chẳng hạnnhư giảm bớt sự lo âu, sợ sệt hay bực tức, vấn đề sẽ trở nên dễ chịu hơn. Cácnguyên nhân nguy hiểm như u não, cao huyết áp cần được chẩn đoán loại trừ ngayđể trấn an bệnh nhân. Việc giải quyết các nguyên nhân nêu trên có thể giúp làmmất đi hiện tượng ù tai, chẳng hạn như làm sạch ráy tai, điều trị viêm taigiữa, viêm tai ngoài...

Một số bệnh nhân dùng các nguồn âm thanh bênngoài để giảm bớt cảm giác ù tai, chẳng hạn như nghe radio, cassette... Nếuđiều này giúp bệnh nhân thấy dễ chịu hơn thì cũng có thể chấp nhận. Hầu hết cáctrường hợp ù tai không thuyên giảm cần được chuyển đến bác sĩ chuyên khoa.