Cột sống gồm các đốt sống ngăn cách nhau bởi các đĩa đệm. Thoát vị đĩa đệm là tình trạng đĩa đệm bị ép lồi ra khỏi vị trí bình thường, giữa các đốt sống, có thể chèn ép dây thần kinh gây đau dữ dội ở phía sau, cánh tay hoặc chân. Tại lần phần nhô ra có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho các dây thần kinh và đòi hỏi cấp cứu phẫu thuật sửa chữa.
Các triệu chứng phụ thuộc vào vị trí của thoát vị đĩa đệm và có thể bao gồm: đau cổ, đau lưng, đau tỏa vào cánh tay hoặc cẳng chân, tê, ngứa ran, yếu chi, mất kiểm soát bàng quang hoặc ruột.
Hỏi bệnh sử và khám thực thể. Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan), chụp cộng hưởng từ (MRI)có thể được đề nghị để xác định chẩn đoán.
Điều trị phụ thuộc vào mức độ của các triệu chứng và có thể bao gồm: vật lý trị liệu, nghỉ ngơi cân bằng với tập thể dục, thuốc giảm đau, thuốc chống viêm không steroid / NSAIDs (ibuprofen / Motrin hoặc Advil, naproxen / Naprosyn), acetaminophen (Tylenol), steroids, thuốc giãn cơ bắp, tiêm steroid ngoài màng cứng, và/hoặc phẫu thuật. Châm cứu, xoa bóp hoặc các liệu pháp thay thế khác cũng thể hữu ích.
Lưng được tạo thành từ nhiều phần. Xương sống, hay còn được gọi là cột sống, có chức năng chống đỡ và bảo vệ, bao gồm 33 đốt sống. Nằm giữa các đốt sống này là các đĩa có chức năng như một tấm đệm hoặc tấm chống sốc. Mỗi đĩa được tạo thành từ các dải vòng xơ bao bên ngoài và một chất dạng gel bên trong được gọi là nhân tủy. Các đốt sống và các đĩa đệm hợp với nhau tạo thành một ống bảo vệ (ống sống) để chứa tủy sống và các dây thần kinh tủy sống ở bên trong. Các dây thần kinh này chạy xuống trung tâm của đốt sống và đi ra đến nhiều phần khác nhau của cơ thể.
Ngoài ra, lưng còn có các cơ, dây chằng, gân và các mạch máu. Cơ là các dải mô có tác dụng như một nguồn lực tạo ra các chuyển động. Các dây chằng là những dải mô xơ mạnh, mềm dẻo nối các xương lại với nhau và gân nối cơ với xương và đĩa đệm. Các mạch máu cung cấp chất dinh dưỡng. Tất cả những thành phần trên phối hợp với nhau giúp bạn có thể di chuyển qua lại được.
Thoát vị đĩa đệm thường xảy ra ở vùng thắt lưng (vùng lưng dưới) do vùng này chịu gần như toàn bộ sức nặng của cơ thể. Đôi khi, thoát vị có thể chèn ép dây thần kinh gây ra cảm giác đau lan đến những vùng khác của cơ thể. Mức độ của các cơn đau do rách, vỡ đĩa đệm thường tùy thuộc vào lượng chất thoát ra ngoài vỏ bao xơ và việc nó có gây chèn ép thần kinh hay không.
Để đối phó với căn bệnh thoát vị đĩa đệm, BS. Hoàng Văn Dũng đã có những lời khuyên hữu ích sau:
Là những phương pháp điều trị tốt như: châm cứu, ấn huyệt và massage có thể làm giảm đau do thoát vị hoặc lồi đĩa đệm.
Điều trị thay thế không chỉ giúp bạn thư giãn và hết đau mà còn có thể giúp bạn tránh phải phẫu thuật. Đối với thoát vị đĩa đệm, bạn có thể thử các phương pháp sau:
Những thuốc được kê đơn: NSAID được kê đơn: được sử dụng nếu các loại NSAID thông dụng không có hiệu quả. Ví dụ như thuốc ức chế COX-2 (Celebrex).
Cảnh báo: Các loại thuốc thường có những tác dụng phụ mà bạn nên quan tâm. Hãy trao đổi với bác sĩ về tất cả những loại thuốc, ngay cả đối với những loại thuốc thông dụng và không cho các nguy cơ nhìn thấy được trước khi sử dụng. Cũng cần nhớ rằng bạn không chỉ đơn thuần dựa vào thuốc giảm đau và tiêm tủy sống để có thể điều trị thoát vị đĩa đệm mà phải phối hợp với vật lý trị liệu và tập thể dục để cho kết quả tốt nhất.
Thể dục là yếu tố quan trọng trong điều trị thoát vị đĩa đệm, đóng vai trò chủ động trong quá trình hồi phục. Những hoạt động thể thao sẽ làm giảm đau và giúp bảo đảm cho lưng của bạn được khỏe mạnh lâu dài. Thể dục là cách hiệu quả để làm các cơ thắt lưng mạnh hơn và vững bền hơn, ngăn những tổn thương và các cơn đau sau này. Các cơ mạnh sẽ chống đỡ được trọng lượng cơ thể và các xương, làm giảm bớt những áp lực không cần thiết đè lên cột sống. Mặc dù có cơ lưng khỏe, bạn cũng nên giảm cân để hỗ trợ cho cột sống. Mang một trọng lượng thừa khi vận động sẽ làm cho các cơ lưng bị căng thẳng liên tục - cũng giống như bạn phải mang vác nặng liên tục. Giảm cân sẽ giúp giảm đau và tăng cường sức khỏe cho lưng.
Bạn không cần phải thực hiện những bài thể dục gây căng thẳng cho tim hoặc nâng nhấc vật nặng, những bài tập co duỗi đơn giản và aerobic là đủ để kiểm soát hiệu quả cơn đau của bạn.
Những bài tập co duỗi như yoga và pilate có tác dụng tăng cường sức khỏe và độ mềm dẻo, đồng thời làm giảm những cơn đau cấp tính ở chân và vùng thắt lưng. Những bài tập aerobic trung bình như đi bộ, đạp xe đạp, bơi lội cũng giúp giảm đau. Khi bắt đầu chương trình tập aerobic, nên khởi đầu chậm - khoảng 10 phút trong ngày đầu tiên - và tăng dần thời gian mỗi ngày. Cuối cùng, bạn có thể hướng đến mục tiêu tập 30-40 phút trong 5 ngày mỗi tuần.
Tập thể dục có thể là cách thú vị để điều trị triệu chứng do thoát vị đĩa đệm. Bạn và bác sĩ có thể hợp tác với nhau để phát triển chương trình thể dục hợp lí giúp giảm những cơn đau của bạn. Cuối cùng, tập thể dục có thể giúp bạn cảm thấy khá hơn, thậm chí bạn có thể giảm cân nặng trong quá trình này.
Vật lý trị liệu thường đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi thoát vị đĩa đệm. Những phương pháp của nó không chỉ giúp giảm đau lập tức mà còn dạy bạn cách huấn luyện cơ thể và phòng ngừa tổn thương. Có nhiều kỹ thuật vật lý trị liệu. Trị liệu thụ động có tác dụng thư giãn cơ thể bằng cách massage các mô sâu, liệu pháp nóng và lạnh, kích thích điện (TENS) và thủy liệu pháp.
Chương trình vật lý trị liệu thường bắt đầu với trị liệu thụ động trước. Khi cơ thể đã hồi phục, bạn sẽ bắt đầu trị liệu chủ động để tăng cường sức mạnh cho cơ thể và ngăn những cơn đau tái phát.
Phẫu thuật
Biện pháp phẫu thuật thường dùng cho những bệnh nhân ở trạng thái nặng, các biện pháp can thiệp khác không hiệu quả.