Thiếu máu cục bộ đường ruột

Định nghĩa

Thiếu máu cục bộ đường ruột có thể ảnh hưởng đến ruột non, ruột già hoặc cả hai.

Thiếu máu cục bộ đường ruột là một tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.

Thiếu máu cục bộ đường ruột có thể gây đau và làm hạn chế chức năng của ruột. Trong trường hợp nghiêm trọng, mất lưu lượng máu đến ruột có thể dẫn đến mô ruột bị hoại tử.

Thiếu máu đường ruột cục bộ có thể chia thành:

• Thiếu máu đại tràng cục bộ: là loại phổ biến nhất, xảy ra khi dòng máu đến đại tràng chậm lại. Nó có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào và thường ở người trên 60 tuổi. Các dấu hiệu và triệu chứng của thiếu máu đại tràng cục bộ bao gồm chảy máu trực tràng và đau quặn nhẹ, đột ngột ở bụng bên trái. Một số nguyên nhân gây thiếu máu đại tràng cục bộ:
• Xơ vữa động mạch
• Hạ huyết áp kết hợp suy tim, phẫu thuật lớn, chấn thương hoặc sốc.
• Cục máu đông trong động mạch cấp máu cho đại tràng.
• Tắc ruột do thoát vị, sẹo mô hoặc khối u.
• Phẫu thuật phụ khoa..
• Các rối loạn khác ảnh hưởng đến mạch máu như viêm mạch, lupus hoặc thiếu máu hồng cầu hình liềm.
• Sử dụng cocaine hoặc methamphetamine..
• Những bài tập thể dục mạnh như chạy đường dài.
• Thiếu máu mạc treo cấp: ảnh hưởng tới ruột non, khởi phát đột ngột và có thể do một cục máu đông chặn động mạch mạc treo tràng trên. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của thiếu máu cục bộ cấp tính động mạch mạc treo và có thể được gây ra bởi suy tim xung huyết, loạn nhịp tim hoặc nhồi máu cơ tim.

Tắc nghẽn động mạch cấp máu cho ruột thường do xơ vữa động mạch. Đây là loại thiếu máu cấp có xu hướng xảy ra ở những người bị thiếu máu đường ruột cục bộ mãn tính.

Giảm lưu lượng máu do huyết áp thấp gây ra bởi sốc, suy tim, thuốc hoặc suy thận mãn. Điều này phổ biến hơn ở những người mắc bệnh nặng và những người có xơ vữa động mạch. Loại thiếu máu mạc treo cấp này gọi là thiếu máu cục bộ không do tắc nghẽn.

Mạc treo thiếu máu cục bộ

Thiếu máu mạc treo tràng cục bộ mãn tính còn được gọi là đau thắt ngực ruột, xảy ra do xơ vữa động mạch. Qúa trình diễn tiến bệnh xảy ra từ từ và có thể không cần điều trị cho đến khi ít nhất hai trong ba động mạch chính cung cấp máu cho ruột trở nên bị tắc nghẽn hoàn toàn. Một biến chứng nghiêm trọng của thiếu máu mạc treo mạn tính là sự xuất hiện cục máu đông trong động mạch khiến dòng máu bị chặn đột ngột.

Thiếu máu xảy ra khi máu không thể tới ruột.

Một cục máu đông trong tĩnh mạch ngăn máu thiếu ôxy từ ruột trở về tim. Khi tĩnh mạch bị tắc nghẽn, máu tràn trong ruột gây sưng và chảy máu. Điều này được gọi là huyết khối tĩnh mạch mạc treo tràng trên nó có thể do:

• Viêm tụy cấp tính hoặc mạn tính
• Nhiễm trùng ổ bụng
• Ung thư đường tiêu hóa
• Bệnh đường ruột như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn hoặc viêm túi thừa
• Rối loạn đông máu
• Chấn thương bụng

Đường ruột thiếu máu cục bộ có nhiều nguyên nhân tiềm tàng, bao gồm tắc nghẽn ở động mạch gây ra bởi một cục máu đông, hoặc thu hẹp của động mạch do sự tích tụ các mảng bám, như cholesterol.

Dù là nguyên nhân gì thì bệnh cũng gây giảm lưu lượng máu trong tế bào đường tiêu hóa với ôxy không đủ. Trong điều kiện này, các tế bào trở nên yếu và chết. Nếu tổn thương trầm trọng, nhiễm trùng và hoại tử có thể là hậu quả. Nếu không được điều trị, ruột thiếu máu cục bộ có thể gây tử vong.

Thiếu máu cục bộ đường ruột thường được chia thành nhiều loại:

Đại tràng thiếu máu cục bộ (viêm đại tràng thiếu máu cục bộ)

Các loại phổ biến nhất của thiếu máu cục bộ ruột là đại tràng thiếu máu cục bộ, xảy ra khi máu chảy đến ruột già chậm lại. Nó thường xảy ra ở người hơn 60 tuổi, mặc dù có thể phát triển ở mọi lứa tuổi.

Các dấu hiệu và triệu chứng của thiếu máu cục bộ ruột bao gồm chảy máu trực tràng và bắt đầu đột ngột co cơ, đau nhẹ ở phía bên trái của bụng. Nguyên nhân gây giảm lưu lượng máu đến ruột già không phải luôn luôn rõ ràng, nhưng một số điều kiện có thể làm cho dễ bị thiếu máu cục bộ đại tràng:

• Sự tích tụ cholesterol trên thành động mạch (xơ vữa động mạch).
• Hạ huyết áp nguy hiểm kết hợp với suy tim, đại phẫu, chấn thương hoặc sốc.
• Một cục máu đông trong động mạch cung cấp máu cho đại tràng.
• Tắc nghẽn đường ruột do thoát vị, mô sẹo hoặc khối u.
• Phẫu thuật tim, mạch máu, đường ruột hoặc phụ khoa.
• Rối loạn khác có ảnh hưởng đến máu, chẳng hạn như viêm mạch máu (viêm mạch), lupus hay bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm.
• Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc co mạch, như một số thuốc điều trị bệnh tim mạch và chứng đau nửa đầu, thuốc nội tiết tố như estrogen.
• Sử dụng ma túy methamphetamine.
• Những bài tập mạnh, chẳng hạn như chạy đường dài.

Viêm mạc treo thiếu máu cục bộ

Đây là loại thiếu máu cục bộ đường ruột thường ảnh hưởng đến ruột non. Nó khởi phát đột ngột và có thể do:

Một cục máu đông ra khỏi vị trí từ trái tim và đi qua máu để ngăn chặn một động mạch, thường là cấp trên động mạch mạc treo ruột dẫn đến ruột. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của động mạch mạc treo tràng thiếu máu cục bộ cấp tính và có thể được gây ra bởi suy tim xung huyết, tim đập không đều (loạn nhịp tim) hay cơn đau tim.

Sự tắc nghẽn đó phát triển ở một trong các động mạch ruột chính và làm chậm hoặc ngừng chảy máu, thường là kết quả mảng chất béo (xơ vữa động mạch) ở thành động mạch. Đây là loại thiếu máu cục bộ bất ngờ, có xu hướng xảy ra ở những người bị thiếu máu cục bộ đường ruột mãn tính.

Suy giảm lưu lượng máu dẫn đến huyết áp thấp do sốc, suy tim, thuốc nhất định hoặc suy thận mãn tính. Điều này là phổ biến hơn ở những người có bệnh nghiêm trọng khác và những người có xơ vữa động mạch. Loại thiếu máu cục bộ mạc treo ruột cấp tính gọi là thiếu máu cục bộ, không phải do tắc nghẽn mạch máu.

Mạc treo thiếu máu cục bộ mạn tính

Mạc treo ruột mạn tính thiếu máu cục bộ, cũng gọi là đau thắt đường ruột, là kết quả của sự tích tụ chất béo dọc theo thành động mạch (xơ vữa động mạch). Quá trình bệnh thường từ từ và có thể không cần điều trị cho đến khi ít nhất 2 trong 3 động mạch chính cung cấp máu cho ruột trở nên thu hẹp nghiêm trọng hoặc hoàn toàn bị nghẽn. Một biến chứng nguy hiểm tiềm tàng của thiếu máu cục bộ mạc treo ruột mãn tính là sự phát triển cục máu đông trong một động mạch bị bệnh, gây chặn dòng chảy máu đột ngột (cấp tính mạc treo tràng thiếu máu cục bộ).

Thiếu máu cục bộ xảy ra khi huyết khối tĩnh mạch mạc treo

Một cục máu đông có thể phát triển trong mạch máu thoát ra khỏi ruột. Khi tĩnh mạch bị tắc nghẽn, tràn máu trong ruột gây sưng và chảy máu. Điều này được gọi là huyết khối tĩnh mạch mạc treo ruột và nó có thể do:

• Cấp tính hoặc viêm mạn tính của tuyến tụy (viêm tụy).
• Nhiễm trùng ổ bụng.
• Ung thư hệ tiêu hóa.
• Bệnh đường ruột như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn hoặc viêm túi thừa.
• Rối loạn làm cho máu dễ bị đông, chẳng hạn như thiếu protein thừa kế.
• Chấn thương bụng.
• Liệu pháp hormone sau mãn kinh.

Các dấu hiệu và triệu chứng của thiếu máu đường ruột cục bộ có thể phát triển đột ngột (cấp tính) hoặc có thể phát triển dần dần theo thời gian (mạn tính).

Các dấu hiệu và triệu chứng thiếu máu đường ruột cục bộ cấp tính bao gồm:

• Đột ngột đau bụng, có thể từ nhẹ đến nặng
• Nhu cầu đi đại tiện cấp thiết
• Đau, trướng bụng
• Có máu trong phân
• Buồn nôn, nôn
• Sốt

Các dấu hiệu và triệu chứng của thiếu máu đường ruột mạn tính bao gồm:

• Đau bụng hoặc đầy bụng xảy ra trong vòng 30 phút sau khi ăn và kéo dài 1-3 giờ
• Đau bụng tăng dần
• Sợ ăn do đau
• Sụt cân
• Tiêu chảy
• Buồn nôn, nôn
• Thiếu máu cục bộ đường ruột mạn tính có thể trở thành cấp tính, khi đó sẽ xảy ra triệu chứng đau bụng nghiêm trọng liên tục sau khi ăn nhiều tuần hoặc nhiều tháng.

Chọn chế độ ăn uống đầy đủ các loại trái cây, rau và ngũ cốc. Tăng số lượng trái cây và rau ăn làm giảm lượng đường, cholesterol và chất béo.

Không hút thuốc.

Tập thể dục hầu hết các ngày trong tuần. Tăng số lượng tập thể dục mỗi ngày. Mục tiêu ít nhất 30 phút/ngày và càng tập nhiều ngày trong tuần càng tốt.

Duy trì cân nặng khỏe mạnh. Nếu cân nặng khỏe mạnh, hãy duy trì nó. Nếu cần phải giảm cân, thảo luận với bác sĩ để đưa ra kế hoạch giúp giảm cân từ từ. Tăng số lượng tập thể dục mỗi ngày và giảm số lượng calo ăn vào.

Thảo luận với bác sĩ để kiểm soát các bệnh khác. Nếu có huyết áp cao, cholesterol cao, bệnh tiểu đường hoặc bệnh khác làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, hãy thảo luận với bác sĩ để kiểm soát các bệnh này.

Đại tràng thiếu máu cục bộ

Nếu được chẩn đoán thiếu máu cục bộ đại tràng, bác sĩ có thể khuyên nên dùng kháng sinh để điều trị hoặc ngăn ngừa nhiễm trùng. Bác sĩ cũng có thể điều trị các bệnh, như suy tim xung huyết hoặc rối loạn nhịp tim. Phải tránh các loại thuốc làm co mạch, như thuốc điều trị đau nửa đầu, thuốc nội tiết tố và một số thuốc điều trị bệnh tim. Đại tràng thiếu máu cục bộ cũng có thể tự khỏi.

Nếu ruột đã bị hư hỏng, có thể cần phải phẫu thuật để loại bỏ các mô hoại tử hoặc để nối tắt qua đoạn tắc nghẽn của một trong các động mạch đường ruột.

Viêm động mạch mạc treo thiếu máu cục bộ

Phẫu thuật có thể là cần thiết để loại bỏ một cục máu đông, để nối tắt qua đoạn động mạch tắc nghẽn, hoặc để sửa chữa hoặc cắt bỏ phần ruột bị hoại tử. Điều trị bao gồm thuốc để ngăn ngừa hình thành cục máu đông, tan cục máu đông hoặc làm giãn mạch máu.

Nếu chụp động mạch được thực hiện để chẩn đoán bệnh, nó có thể đồng thời loại bỏ cục máu đông hoặc để mở rộng động mạch hẹp - nong mạch.

Động mạch mạc treo thiếu máu cục bộ mạn tính

Điều trị phục hồi lưu lượng máu đến ruột. Bác sĩ phẫu thuật có thể nối tắt qua các động mạch bị thu hẹp hoặc mở rộng động mạch với điều trị nong mạch hoặc bằng cách đặt stent.

Thiếu máu cục bộ do huyết khối tĩnh mạch mạc treo ruột

Nếu ruột không có dấu hiệu của tổn thương, sẽ cần phải uống thuốc chống đông máu trong khoảng 3 - 6 tháng. Nếu xét nghiệm cho thấy bị rối loạn đông máu, có thể dùng thuốc chống đông máu trong phần còn lại của cuộc đời. Thuốc chống đông máu giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông. Nếu có dấu hiệu tổn thương đường ruột, có thể cần phải phẫu thuật để cắt bỏ các phần bị hoại tử.