Tai biến mạch não hay đột quỵ xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho một phần não bị gián đoạn, hậu quả là các tế bào não sẽ chết trong vòng vài phút. Bệnh thường để lại những di chứng nặng nề cho người bệnh, cần được chăm sóc y tế kịp thời.
Tê liệt một chi hoặc một bên, giảm cảm giác, thay đổi thị lực, nói lắp, không có khả năng nói chuyện, không có khả năng hiểu được lời nói, khó đọc hoặc viết, nuốt khó, chảy nước dãi, mất trí nhớ, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc sự phối hợp vận động, thay đổi tính cách, tâm trạng thay đổi (trầm cảm, thờ ơ), lơ mơ, hôn mê, hoặc mất ý thức, không thể kiểm soát chuyển động của mắt, nhìn đôi, buồn nôn, ói mửa.
Hỏi bệnh sử và khám thực thể. Các phương pháp kiểm tra như chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ não sẽ được thực hiện để xác định vị trí và nguyên nhân của đột quỵ.
Xét nghiệm máu toàn bộ (CBC), xét nghiệm bảng chuyển hóa toàn diện (CMP), chụp cắt lớp vi tính (CT Scan), chụp cộng hưởng từ (MRI), điện tâm đồ (EKG), siêu âm, chụp x-quang.Các xét nghiệm và kiểm tra bổ sung: siêu âm động mạch cảnh, chụp CT mạch máu đầu và cổ, xét nghiệm PT (Protime) và PTT (Partial Thromboplastin Time)
Điều trị có thể bao gồm: thuốc huyết áp, thuốc chống tiểu cầu (aspirin, clopidogrel / Plavix), thuốc chống đông máu (heparin, enoxaparin, warfarin), thuốc hoạt hóa plasminogen mô, làm tan huyết khối trong lòng mạch, vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu. Thuốc hạ huyết áp và cholesterol thường được khuyến cáo để giảm nguy cơ tái phát đột quỵ.
Tai biến mạch não (TBMN) xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho một phần não bị gián đoạn, hậu quả là các tế bào não sẽ chết trong vòng vài phút.
Tai biến mạch máu não là bệnh thường gặp ở người có tuổi. Bệnh thường để lại những di chứng nặng nề cho người bệnh, biến họ thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Trong các thống kê về bệnh tật của OMS, tai biến mạch máu não được coi là một trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu của 54/57 nước có thống kê. Tại trên 40 nước, tai biến mạch máu não được coi là 1 trong 3 nguyên nhân gây tử vong cao nhất.
Trên thực tế rất khó xác định nguyên nhân gây ra tai biến mạch máu não.
Với phương tiện chẩn đoán hiện đại là CT-scan, cũng chỉ có thể xác định được tai biến mạch máu não ở dạng nhũn não hay xuất huyết não chứ không xác định được nguyên nhân gây ra tai biến mạch máu não.
Về mặt lý thuyết, người ta nhận thấy xuất huyết não hay chảy máu trong là do vỡ động mạch ở não (có thể do huyết áp cao làm vỡ động mạch não hoặc vỡ mạch máu não do dị dạng bẩm sinh).
Nhũn não thường do mạch máu não bị tắc nghẽn. Sự tắc nghẽn này vì nhiều lý do, trong đó có liên quan đến xơ vữa động mạch, một số bệnh tim mạch tạo ra cục máu đông trong tim theo dòng máu lên não làm tắc động mạch não.
Nhồi máu não: Nhồi máu não chiếm khoảng 80% số trường hợp tai biến mạch máu não, xảy ra khi động mạch đưa máu tới não bị hẹp hoặc tắc nghẽn. Những nguyên nhân gây tắc mạch não hay gặp nhất là:
Kiến thức về những dấu hiệu báo động tai biến mạch máu não cho phép cứu được hàng ngàn mạng sống mỗi năm. Theo báo cáo thống kê tại Gruzia, chỉ có 39% người được hỏi nói được một dấu hiệu báo động tai biến mạch máu não.
Các tai biến thiếu máu cục bộ thoáng qua (AIT). Các tai biến thiếu máu cục bộ thoáng qua (accidents ischémiques transitoires - AIT) là một tai biến não mà các triệu chứng đôi khi thoáng qua ít ai để ý. Tuy nhiên, đó lại chính là những dấu hiệu báo động thật sự.
Các rối loạn này có thể biến mất và không để lại một di chứng nào, nhưng tình trạng này cứ tiếp diễn nhiều lần thì tai biến mạch máu não sẽ hợp thành với các rối loạn kéo dài trên 24 giờ và có thể kéo theo các tổn hại thể chất hoặc trí tuệ. Theo Hội Tim mạch Hoa Kỳ, một người là nạn nhân của một hoặc nhiều AIT sẽ có nguy cơ tai biến mạch máu não cao hơn gấp 9,5 lần so với người cùng tuổi, cùng giới tính mà không bị AIT.
Vì thế, không nên xem thường các dấu hiệu này, đó là trường hợp cấp cứu cần được khám gấp để tiên lượng diễn biến có thể dẫn đến một tai nạn tai biến mạch máu não với hậu quả đáng tiếc. Một số ca tai biến mạch máu não xuất huyết có triệu chứng báo trước là đau nhức đầu lan tỏa đột ngột với cường độ rất cao.
Đột ngột xuất hiện, đôi lúc ngay trong giấc ngủ, các triệu chứng có thể xuất hiện dữ dội hoặc ngược lại trong vài phút hay vài giờ. Các triệu chứng thường gặp là:
Ngày nay tai biến mạch máu não có tỉ lệ gia tăng tại các thành phố lớn trong đời sống công nghiệp hóa và có khuynh hướng trẻ hóa (40 - 45 tuổi thay vì 50 - 60 tuổi như trước kia) khiến nhiều người trẻ cũng có thể gặp tai biến mạch máu não. Tình trạng hút thuốc lá nhiều cũng là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não ở người trẻ. Vì thế, việc hiểu biết các triệu chứng tai biến mạch máu não và hành động nhanh sẽ cứu sống được bệnh nhân.
Phòng ngừa tai biến mạch máu não và phòng ngừa tai biến tái phát bằng cách thực hiện tốt các việc sau đây.
Một số thủ thuật cấp cứu và điều trị Tai biến mạch máu não
Trong điều trị cấp cứu, bác sĩ sẽ cho các thuốc sau đây:
Để điều trị nhồi máu não phải nhanh chóng phục hồi dòng máu đến não. Các thuốc tiêu huyết khối phải được bắt đầu trong vòng 3 giờ. Điều trị kịp thời không những cải thiện khả năng sống mà còn làm giảm biến chứng do đột quỵ. Các thuốc thường dùng là: