Nhồi máu cơ tim

Khi cơ tim hoàn toàn không được cung cấp máu thì cơ vùng cơ tim ấy sẽ hoại tử, gây triệu chứng đau ngực dữ dội. Đồng thời, tim là nơi co bóp để duy trì lưu lượng máu đến các cơ quan khác, do đó khi không còn cung cấp máu sẽ tạo ra bất ổn điện học, tim không duy trì nhịp co bóp đều đặn và gây loạn nhịp; trong những giờ đầu thường là rung thất và ngưng tim, sau đó người bệnh sẽ tử vong.

Một số bệnh nhân nếu may mắn thoát chết thường phải tiếp tục đối mặt với bệnh hoặc biến chứng suy tim...

Việc ghi nhận sớm triệu chứng cũng như chẩn đoán sớm là rất quan trọng để có thể cứu sống bệnh nhân nhồi máu cơ tim.

Người có nguy cơ mắc bệnh nhồi máu cơ tim là đối tượng thuộc nhóm huyết áp cao, có tiền sử bệnh tim mạch, bị đái tháo đường, người hút thuốc lá, béo phì…

Đặc biệt với người già, quá trình lão hóa diễn ra nhanh chóng, nguy cơ mắc những bệnh về tim mạch lớn.

Nguyên nhân bị nhồi máu cơ tim là hậu quả của thiếu máu cục bộ cơ tim, tình trạng hoại tử một vùng tim.

Tuy nhiên, nhồi máu cơ tim còn xảy ra ở bệnh nhân sau mổ, người già, bệnh nhân tiểu đường hoặc tăng huyết áp. Ở trường hợp này, bệnh nhân không có hoặc ít có cảm giác đau.

Nguyên nhân bị nhồi máu cơ tim chủ yếu là xơ vữa động mạch vành. Mảng xơ vữa làm giảm khẩu kính lòng mạch và dần dần gây tắc mạch.

Tuy nhiên, mảng xơ vữa có thể không phát triển từ từ mà nứt, vỡ đột ngột, khi đó quá trình hình thành cục huyết khối được khởi động. Quá trình này bắt đầu với các tế bào máu đặc hiệu, gọi là tiểu cầu, tập trung tại vị trí mảng xơ vữa bị nứt. Cục máu đông có thể hình thành ngay nơi đó gây tắc đột ngột động mạch vành.

Tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, stress, các bệnh bẩm sinh gây tắc mạch máu cũng là nguyên nhân dẫn đến nhồi máu cơ tim. 

Ngoài ra, trong máu có protein C và S được coi là các yếu tố chống lại quá trình đông máu, vì một lý do bất thường nào đó mà một số ít người bẩm sinh không có các thành phần này gây tăng đông trong máu dẫn đến tắc mạch nói chung, viêm tắc tĩnh mạch hay gặp nhất và đó cũng là nguyên nhân bị nhồi máu cơ tim ở những người đó. Nếu một bệnh nhân bị viêm tắc tĩnh mạch nhập viện, các bác sĩ thường phải kiểm tra xem có thiếu hai yếu tố này không để có hướng điều trị thích hợp. Để bổ sung sự thiếu hụt, người ta sử dụng thuốc chống đông, một số trường hợp phải dùng suốt đời.

Nếu ở người cao tuổi, nguyên nhân bị nhồi máu cơ tim chủ yếu là do xơ vữa thành động mạch (phía trong lòng động mạch) thì ở người dưới 40 tuổi, nguyên nhân bị nhồi máu cơ tim chủ yếu là do huyết khối trong lòng động mạch do stress, béo phì, hút thuốc lá nhiều năm.

Lòng động mạch đang rất sạch và trơn láng, đột ngột xuất hiện huyết khối làm tắc nghẽn mạch máu nuôi cơ tim. Bản thân cơ tim ở người trẻ tuổi cũng chưa trải qua sự thiếu máu dần dần như người già nên không kịp thích nghi và bị hoại tử nhanh chóng. Người trẻ lại thường chủ quan không nghĩ mình mắc phải căn bệnh này nên càng dễ nguy hiểm đến tính mạng.

Biểu hiện chủ yếu của nhồi máu cơ tim là cơn đau thắt ngực điển hình: đau nhói bóp nghẹt phía sau xương ức hoặc vùng trước tim, lan lên vai trái và mặt trong tay trái cho đến ngón đeo nhẫn và ngón út. Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, kéo dài hơn 20 phút, nếu không có biện pháp điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tử vong.

Cơn đau có thể lan lên vai, cổ, hàm hoặc lan dọc theo cánh tay, đặc biệt là tay trái, kèm theo các triệu chứng phụ như vã mồ hôi, buồn nôn, chóng mặt, bất tỉnh, mệt mỏi, khó thở, tái nhợt, tim đập mạnh. Khi có bất kỳ triệu chứng nào kể trên cần nghĩ đến khả năng mắc những bệnh về tim mạch.

Ở những người đã có tiền sử bệnh thiếu máu cơ tim, đau ngực dữ dội không giảm sau khi sử dụng nitroglycerine hoặc isosrbide dinitrate (Risordane) ngậm dưới lưỡi, cần tham vấn bác sĩ ngay.

Đối với những người trên 40 tuổi, có bệnh tiểu đường, tăng lipid máu, hút thuốc lá, béo phì mà trước đây chưa được chẩn đoán bệnh thiếu máu cơ tim (thiểu năng vành), khi triệu chứng đau vẫn tiếp tục cần đến các cơ sở y tế ngay để bác sĩ giúp tìm nguyên nhân đau ngực có phải do nhồi máu cơ tim hay không. Trong quá trình di chuyển đến cơ sở y tế, cần di chuyển bằng các phương tiện an toàn (xe cấp cứu hoặc taxi), tránh vận động gắng sức trong quá trình di chuyển.

Một số người bị nhồi máu cơ tim có thể chỉ biểu hiện bằng khó thở nhẹ hay mệt khi vận động mà không đau ngực. Do đó, có thể bệnh nhồi máu cơ tim sẽ bị bỏ sót. Trong cuộc sống hàng ngày có thể gặp những trường hợp chỉ than mệt trước đó vài giờ sau đó đột nhiên tử vong.

Về triệu chứng nhồi máu cơ tim, người ta thường nghĩ đến hình ảnh một người đột ngột ôm ngực kêu đau dữ dội và ngã xuống, nhưng thực ra, nhiều bệnh nhân chỉ bị một cơn đau ngực nhẹ ở giữa xương ức và triệu chứng này có thể nhanh chóng qua đi, khiến người bệnh cho là bình thường. Những dấu hiệu sau đây có thể báo hiệu nhồi máu cơ tim:

• Đau ngực: Phần lớn các cơn đau ngực xuất hiện ở giữa xương ức, kéo dài vài phút, sau đó hết rồi lại đau lại. Bệnh nhân có cảm giác như bị đè nặng, bóp nghẹt ở ngực.
• Có cơn đau ở các vị trí khác như tay, lưng, cổ, hàm, thượng vị.
• Khó thở: Thường đi kèm với đau ngực, nhưng có thể xuất hiện trước đó.
• Các triệu chứng khác: Toát mồ hôi lạnh, nôn, choáng váng.

Tuy chứng nhồi máu cơ tim rất nguy hiểm nhưng nếu nhận biết sớm để điều trị kịp thời (dùng thuốc làm tan huyết khối hoặc phẫu thuật nong động mạch vành), bệnh nhân sẽ tránh được tử vong và những biến chứng sau đó. Các biện pháp trên có thể hạn chế tối đa vùng cơ tim bị chết, hồi phục một số vùng mới tổn thương.

Càng vào viện sớm, khả năng hồi phục hoàn toàn càng cao.

Hiệu quả điều trị sẽ tốt nhất nếu bệnh nhân được xử trí trong vòng 1 giờ đầu.

• Luyện tập: Đi bộ mỗi ngày khoảng 30 phút, tập thể dục đều đặn và vận động hợp lý để ổn định huyết áp, giảm lượng mỡ thừa, cải thiện chức năng hô hấp tuần hoàn.

• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Ăn ít cơm, nhiều rau, ăn nhiều mè, đậu phộng, đậu nành, cá..., uống nhiều sữa để phòng bệnh loãng xương. Bữa ăn nên chia ra thành nhiều bữa nhỏ để dễ tiêu. Cần tuân thủ những chế độ ăn uống hợp lý trong thời gian dài.
• Không hút thuốc lá: Thuốc lá ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe con người, nhất là những người cao tuổi. Thuốc lá làm tăng nguy cơ tim mạch, làm cho bệnh tiến triển nặng hơn vì nicotin trong thuốc lá làm cho các mạch máu co lại.

Thuốc lá cũng làm tăng lượng mỡ xấu, giảm lượng mỡ tốt. Người hút thuốc lá có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao gấp 2 – 4 lần những người không hút thuốc. Khám sức khỏe định kỳ và trang bị thêm những kiến thức về tim mạch là phương pháp phòng ngừa đột tử tốt nhất.

• Không uống rượu bia: những người uống nhiều bia, rượu, có nguy cơ mắc bệnh cao hơn 2 lần so với người bình thường. Những người cao tuổi càng phải hạn chế uống rượu bia để phòng ngừa nguy cơ nhồi máu cơ tim.
• Tránh căng thẳng thần kinh tâm lý

Khi căng thẳng thần kinh, tim sẽ đập nhanh, nếu hiện tượng này xảy ra đột ngột sẽ càng nguy hiểm. Điều này đôi khi sẽ làm cơn nhồi máu cơ tim diễn ra đột ngột, tỉ lệ tử vong cao.

Do vậy, cần tạo cho mình tâm lý thoải mái, không gian sống thật dễ chịu, không cáu giận, không làm những công việc quá căng thẳng, ít xem những bộ phim kinh dị…

• Các thuốc ức chế ngưng tập tiểu cầu.
• Nhóm thuốc nitrate.
• Thuốc chẹn thụ thể bêta giao cảm.
• Thuốc điều chỉnh rối loạn lipid máu.
• Thuốc ức chế men chuyển.

Các thuốc tiêu sợi huyết (tiêu cục huyết khối).