Loét miệng

Viêm loét đau miệng, còn được gọi là loét aphthous, là tổn thương nhỏ, nông, phát triển trên các mô mềm trong miệng và tại nướu răng. Không giống như các vết loét lạnh, viêm loét đau miệng không xảy ra trên bề mặt môi và không truyền nhiễm. Bệnh có thể gây đau đớn và khó chịu khi ăn và nói.

Hầu hết các viêm loét đau miệng tự biến mất trong 1-2 tuần. Đi khám bác sĩ hoặc nha sĩ nếu có viêm loét đau miệng lớn bất thường hoặc đau, lở loét khó chữa lành.

Nguyên nhân chính xác của các viêm loét đau miệng vẫn chưa rõ ràng, các nhà nghiên cứu nghi ngờ sự kết hợp của một số yếu tố sau là nguyên nhân gây bệnh:

• Chấn thương nhỏ ở miệng do các thủ thuật nha khoa, đánh răng quá nhiều, rủi ro thể thao, do ăn thực phẩm nhiều gia vị hoặc có tính axit, do răng cắn phải.
• Thực phẩm nhạy cảm, đặc biệt là sô-cô-la, cà phê, dâu tây, trứng, các loại hạt, phô mai và các loại thực phẩm có tính axit cao như: dứa, chanh,...
• Dị ứng thức ăn.
• Chế độ ăn uống thiếu vitamin B12, kẽm, acid folic, sắt.
• Phản ứng dị ứng với một số vi khuẩn trong miệng.
• Do nhiễm Helicobacter pylori - vi khuẩn gây loét dạ dày - tá tràng.
• Bệnh Celiac, rối loạn đường ruột nghiêm trọng gây ra bởi nhạy cảm với gluten - một loại protein tìm thấy trong hầu hết các loại ngũ cốc.
• Bệnh viêm ruột như bệnh Crohn và viêm loét đại tràng.
• Bệnh Behcet, rối loạn hiếm gặp gây ra viêm nhiễm khắp cơ thể, bao gồm cả miệng.
• Hệ thống miễn dịch bị lỗi,  tấn công các tế bào khỏe mạnh trong miệng thay vì các tác nhân gây bệnh.
• Bệnh HIV / AIDS ngăn chặn hệ thống miễn dịch.
• Thay đổi nội tiết trong thời gian kinh nguyệt.
• Căng thẳng.
• Kem đánh răng và nước súc miệng có chứa sodium lauryl sulfate.
• Không giống như các vết loét lạnh, viêm loét đau miệng không liên quan với nhiễm vi rút herpes.

Viêm loét đau miệng nhỏ

• Đường kính vết loét nhỏ hơn 12mm
• Vết loét hình bầu dục.
• Chữa lành không để lại sẹo trong 1 - 2 tuần.

Viêm loét đau miệng lớn

• Đường kính vết loét lớn hơn 12mm
• Có cạnh không đều.
• Có thể mất đến 6 tuần để chữa lành và để lại sẹo.

Viêm loét đau miệng Herpetiform

Thường phát triển sau này trong cuộc sống:

• Đường kính vết loét không quá 3mm
• Thường xảy ra các cụm 10 đến 100 vết loét.
• Có cạnh không đều.
• Chữa lành không để lại sẹo trong 1- 2 tuần.

Các triệu chứng khác: Thỉnh thoảng có thể gặp các dấu hiệu hoặc triệu chứng khác cùng với các tổn thương như:

• Sốt.
• Sưng hạch bạch huyết.

Hãy hỏi ý kiến bác sĩ nếu:

• Vết loét lớn bất thường.
• Loét định kỳ, những vết loét mới xuất hiện trước khi những vết cũ lành.
• Vết loét dai dẳng, kéo dài 3 tuần hoặc nhiều hơn.
• Đau mở rộng.
• Đau không thể kiểm soát với các biện pháp tự chăm sóc.
• Cực kỳ khó khăn khi ăn hoặc uống.
• Sốt cao cùng với viêm loét đau miệng.

Cần gặp nha sĩ nếu bề mặt răng sắc nhọn hoặc các thiết bị nha khoa là nguyên nhân gây ra vết loét.

Vết loét thường tái phát nhưng có thể làm giảm tần số bằng cách giải quyết các yếu tố sau:

Tránh các loại thực phẩm gây kích ứng miệng, bao gồm các loại hạt, khoai tây chiên, bánh quy, các loại gia vị mạnh, thức ăn mặn và các loại trái cây có tính axit như dứa, bưởi, cam. 

Ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc. Thường xuyên ăn sữa chua có chứa các vi khuẩn có lợi.

Không nhai và nói chuyện cùng lúc để tránh gây ra chấn thương nhỏ ở lớp tế bào của miệng.

Vệ sinh răng miệng tốt. Thường xuyên đánh răng sau bữa ăn và dùng chỉ nha khoa mỗi ngày một lần có thể giữ miệng sạch sẽ. Sử dụng bàn chải mềm giúp ngăn ngừa kích ứng mô miệng, tránh các loại kem đánh răng và nước súc miệng có chứa sodium lauryl sulfate.

Bảo vệ miệng. Nếu có niềng răng hoặc các thiết bị nha khoa khác, hãy hỏi nha sĩ về sáp chỉnh hình răng.

Điều trị thường không cần thiết cho viêm loét đau miệng trẻ vị thành niên, bệnh có xu hướng tự giảm rõ ràng trong 1-2 tuần. Tuy nhiên, tổn thương lớn, dai dẳng hoặc đau đớn bất thường cần được chăm sóc y tế. Một số lựa chọn điều trị tại chỗ, từ nước súc miệng và thuốc mỡ tại chỗ đến các corticosteroid cho các trường hợp nặng nhất.

• Nước súc miệng. Nếu có một số viêm loét đau miệng, bác sĩ có thể kê toa rửa miệng có chứa dexamethasone steroid để giảm đau và viêm. Uống tetracycline kháng sinh cũng có thể làm giảm đau và giảm thời gian chữa bệnh. Tuy nhiên, tetracycline có thể gây tưa miệng, nhiễm nấm gây ra tổn thương vòm miệng đau đớn và nó có thể vĩnh viễn mất màu răng của trẻ em.
• Bột tại chỗ. Bột nhão theo toa với thành phần như Benzocain (Orabase), amlexanox (Aphthasol) và fluocinonide (Lidex, Vanos), có thể giúp giảm đau và chữa lành nếu sử dụng điều trị cho tổn thương ngay khi chúng xuất hiện. Benzocain có liên quan đến tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, đôi khi chết người do giảm lượng ôxy máu. Không sử dụng Benzocain ở trẻ em nhỏ hơn 2 tuổi mà không có sự giám sát của chuyên gia chăm sóc sức khỏe, nhóm tuổi này bị ảnh hưởng nhiều nhất. Nếu là người lớn, không sử dụng nhiều hơn liều được đề nghị của bác sỹ.
• Thuốc uống. Thuốc không đặc hiệu cho điều trị, chẳng hạn như các thuốc chống ợ nóng cimetidine (Tagamet) và colchicine, thường được sử dụng để điều trị bệnh gút, có thể hữu ích cho các viêm loét đau miệng. Thuốc uống steroid đôi khi được chỉ định khi viêm loét đau miệng nghiêm trọng không đáp ứng với phương pháp điều trị khác. Tuy nhiên, do tác dụng phụ của steroid là nghiêm trọng, đây thường được coi là phương pháp điều trị cuối cùng.
• Debacterol, giải pháp này được thiết kế đặc biệt để điều trị viêm loét đau miệng. 
• Bổ sung dinh dưỡng, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung dinh dưỡng, chẳng hạn như axit folic, vitamin B6, vitamin B12 và kẽm.
• Các điều kiện khác. Nếu viêm loét đau miệng liên quan đến các bệnh nghiêm trọng hơn, bác sĩ sẽ điều trị các bệnh cơ bản.