Loạn thị

Giác mạc là một màng collagen trong suốt, rất nhạy cảm nằm phía trước lòng đen của mắt, bản chất của nó là một thấu kính hội tụ có công suất lớn tới + 42 Dioptry để khuất triết ánh sáng khi ánh sáng đi qua giác mạc.

Giác mạc bình thường có hình cầu đều đặn, nhẵn bóng, giống như mặt quả bóng tròn. Khi mắt bị loạn thị, một trục nào đó của giác mạc sẽ cong hơn các trục khác, trông giống như quả bóng bầu dục, các tia sáng đi qua trục đó sẽ hội tụ ở trước võng mạc, trong khi các tia sáng khác đi qua 1 trục ít cong hơn lại hội tụ ở sau võng mạc. Loạn thị cũng có thể do TTT bị nghiêng trong nhãn cầu. Do vậy, ảnh của vật mà mắt ta nhìn thấy sẽ bị méo hình hoặc bị mờ cả khi nhìn xa và nhìn gần. Giống như khi đi vào nhà gương ở công viên, bạn sẽ thấy hình ảnh mình trong gương quá cao, quá béo hoặc quá gầy. Ta cũng có thể bị loạn thị kèm theo cận thị hoặc viễn thị.

Loạn thị có thể là:

• Loạn thị thuận (theo quy tắc): khi trục khuất triết mạnh hơn là trục đứng 90⁰
• Loạn thị nghịch (không quy tắc): khi trục khuất triết mạnh hơn là trục ngang 180⁰
• Loạn thị chéo: khi trục khuất triết mạnh hơn là trục chéo từ 45 đến 135⁰

Tuỳ theo tính chất, loạn thị có thể chia thành loạn thị đơn thuần (viễn hoặc cận), loạn thị kép (viễn hoặc cận) hoặc loạn thị hỗn hợp (khi 1 trục là cận, còn trục kia lại là viễn).

Để chỉnh tật loạn thị, ta dùng kính trụ để đưa ảnh về hội tụ trên võng mạc theo từng trục bị loạn.

Mắt có hai phần tập trung hình ảnh - giác mạc và ống kính. Trong một hình mắt hoàn hảo, những bộ phận này có đường cong như bề mặt của một quả bóng mịn. Giác mạc, ống kính khúc xạ tất cả ánh sáng đến cùng một điểm và tạo ra hình ảnh rõ ràng trên võng mạc mắt.

Tuy nhiên, nếu giác mạc hoặc ống kính không đồng đều và uốn cong nhẹ, các tia sáng khúc xạ không đúng gây ra lỗi khúc xạ. Loạn thị là một loại lỗi khúc xạ. Trong loạn thị, giác mạc hoặc ống kính cong dốc hơn theo một hướng khác.Khi giác mạc có hình dạng méo mó sẽ có loạn thị giác.

Khi ống kính bị bóp méo, có loạn thị thể thủy tinh.

Loạn thị có thể gây mờ mắt. Mờ mắt có thể xảy ra nhiều hơn trong một hướng hoặc theo chiều ngang, chiều dọc hoặc theo đường chéo.

Loạn thị có thể xảy ra kết hợp với các lỗi khác khúc xạ, trong đó bao gồm:

• Cận thị. Điều này xảy ra khi giác mạc cong quá nhiều hoặc mắt dài hơn bình thường. Thay vì tập trung chính xác vào võng mạc, ánh sáng tập trung ở phía trước của võng mạc, kết quả là xuất hiện nhìn mờ cho các đối tượng ở xa.
• Viễn thị. Điều này xảy ra khi giác mạc cong quá ít hoặc mắt ngắn hơn bình thường. Hiệu ứng này trái ngược với cận thị. Khi mắt đang ở trong trạng thái thoải mái, ánh sáng tập trung phía sau mắt, làm cho các đối tượng ở gần đó mờ.

Trong hầu hết trường hợp, loạn thị xuất hiện từ lúc mới sinh. Đôi khi loạn thị phát triển sau một chấn thương mắt, bệnh tật hoặc phẫu thuật. Loạn thị không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như đọc sách trong ánh sáng kém, ngồi quá gần với truyền hình hoặc nheo mắt.

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh loạn thị có thể bao gồm:

• Hình ảnh bị bóp méo trong các phần của trường thị giác.
• Mờ mắt.
• Mỏi mắt.
• Nhức đầu.

Nếu bệnh làm mất tầm nhìn, cản trở khả năng để thực hiện công việc hàng ngày, hãy gặp bác sĩ mắt. Bác sĩ mắt có thể xác định mức độ loạn thị và tư vấn các lựa chọn để có tầm nhìn đúng.

Nếu là một người khỏe mạnh lớn hơn 40, mắt được kiểm tra mỗi 2 - 4 năm cho đến khi 65 tuổi. Sau khi 65 tuổi, kiểm tra 1 - 2 năm/lần đối với các dấu hiệu của bệnh về mắt hay các vấn đề khác.

Nếu có vấn đề về mắt như loạn thị, có thể cần phải có kiểm tra mắt thường xuyên hơn. Nếu đang có nguy cơ bị một bệnh mắt nào đó, chẳng hạn như tăng nhãn áp hoặc bị tiểu đường, hãy thảo luận với bác sĩ để xem bao lâu thì cần phải kiểm tra mắt.

Bệnh loạn thị hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu mỗi người có ý thức hơn trong việc phòng bệnh.

Sau đây là một số chỉ dẫn cần được tuân thủ trong sinh hoạt và học tập hàng ngày: 

• Nên học tập và làm việc trong môi trường đủ ánh sáng, không nên để chói mắt.
• Cần ngồi thẳng khi viết, không cúi sát. Không nên làm việc, xem tivi liên tục quá 1 giờ, cứ mỗi 45-60 phút nên đứng lên, nhìn ra xa cho mắt được nghỉ ngơi.
• Nên dành thời gian vui chơi giải trí, thể dục ngoài trời.
• Có chế độ ăn đủ dinh dưỡng gồm thịt, cá, dầu, các loại đậu, hoa quả, rau xanh.
• Bỏ những thói quen có hại cho mắt như nằm, quỳ để đọc sách hoặc viết bài; đọc sách báo, tài liệu khi đang đi trên ô tô, tàu hỏa, máy bay; tự ý dùng kính đeo mắt không đúng tiêu chuẩn. Khi đeo kính cần tuân thủ hướng dẫn của nhà chuyên môn.

Mục tiêu của điều trị loạn thị là điều chỉnh độ cong không đồng đều gây mờ tầm nhìn. Điều trị bao gồm đeo kính để hiệu chỉnh và phẫu thuật khúc xạ.

Đeo kính để hiệu chỉnh

Đeo kính loạn thị giúp chống lại độ cong của giác mạc. Các loại ống kính hiệu chỉnh là:

• Kính áp tròng. Kính áp tròng có thể sửa cả hai giác mạc và loạn thị thể thủy tinh. Nhiều loại kính áp tròng có sẵn như cứng, mềm, mở rộng, dùng một lần, cứng và hai tiêu điểm thấm khí. Nên hỏi bác sĩ mắt về ưu và nhược điểm của từng loại để lựa chọn. Kính áp tròng cũng được sử dụng trong thủ thuật gọi là orthokeratology hoặc Ortho - K. Trong phương pháp orthokeratology: đeo kính áp tròng cứng trong vài giờ một ngày cho tới khi độ cong của mắt được cải thiện. Sau đó, đeo kính để duy trì hình dạng mới. Nếu không tiếp tục điều trị này, mắt sẽ trở về hình dạng cũ.
• Kính đeo mắt. Cũng giống như kính sát tròng, kính đeo mắt giúp cải thiện hình dạng không đồng đều của mắt.

Phẫu thuật khúc xạ

Phương pháp này điều trị sửa chữa vấn đề loạn thị bằng cách tạo lại hình dáng bề mặt của mắt. Phương pháp phẫu thuật khúc xạ bao gồm:

• Phẫu thuật LASIK. Laser hỗ trợ keratomileusis tại chỗ (LASIK) là một thủ tục trong đó bác sĩ dùng một dụng cụ gọi là dao mổ giác mạc để thực hiện cắt mỏng tròn khớp nối vào giác mạc. Ngoài ra, phương pháp này có thể được thực hiện với laser cắt đặc biệt để khắc hình dạng của giác mạc.
• Photorefractive keratectomy (PRK). Trong PRK, bác sĩ phẫu thuật loại bỏ các lớp ngoài bảo vệ của giác mạc trước khi sử dụng một laser excimer để thay đổi độ cong của giác mạc này.
• Laser hỗ trợ subepithelial keratomileusis (LASEK). Trong thủ tục này, một lớp mỏng hơn nhiều của giác mạc bị gập lại, LASEK có thể là một lựa chọn tốt nếu người bệnh có giác mạc mỏng hoặc có nguy cơ cao bị chấn thương mắt tại nơi làm việc hoặc từ chơi thể thao. Radial keratotomy là một phương pháp đã được sử dụng trước đây để chữa loạn thị, tuy nhiên hiện nay không còn được sử dụng thường xuyên nữa.