Khe nứt và lỗ rò hậu môn, trực tràng

Mô tả

Bệnh rò hậu môn có thể kéo dài nhiều tháng nhiều năm, bệnh không gây chết người nhưng khiến bệnh nhân khó chịu và phiền phức trong sinh hoạt, ảnh hưởng không ít đến năng suất lao động.

Phương pháp điều trị duy nhất là phẫu thuật. Tùy theo tính chất thương tổn đơn giản hay phức tạp mà kết quả phẫu thuật có thể tốt hay không chắc chắn. Nhiều bệnh nhân phải mổ đi mổ lại nhiều lần vì bệnh hay tái phát.

Tính chất và phân loại

Người ta chia ra đơn giản hay phức tạp:

• Rò đơn giản: chỉ có 1 lỗ trong, 1 lỗ ngoài và 1 đường rò nối thông lỗ trong và lỗ ngoài.
• Rò phức tạp: Đường rò nhiều ngóc ngách phức tạp, nhiều khi mủ chảy ra ngoài da bằng nhiều lỗ.

Ngoài ra, tùy vị trí và đường đi của đường rò người ta chia ra:

• Rò dưới niêm mạc: đường rò rất nông ngay dưới niêm mạc và rất ngắn.
• Rò liên cơ thắt.
• Rò xuyên cơ thắt.
• Rò trên cơ thắt.
• Rò ngoài cơ thắt.

Ngoài ra, còn có loại rò chột là loại rò không có lỗ trong.

Áp xe ở dạng cấp tính và rò ở dạng mãn tính.

Nguyên nhân rò là do viêm nhiễm xuất phát từ tuyến hậu môn do vi khuẩn như trực khuẩn E.coli, tụ cầu trùng, liên cầu trùng...

Ngoài ra có nhiều bệnh lý có thể đưa đến rò hậu môn:

• Bệnh lao
• Bệnh Crohn
• Nấm actinomycosis
• Dị vật vùng hậu môn và tầng sinh môn
• Ung thư hậu môn trực tràng
• Chấn thương do đụng giập, do phẫu thuật như phẫu thuật tiền liệt tuyến
• Cắt tầng sinh môn lúc sinh, mổ trĩ
• Chiếu xạ vùng chậu
• Ung thư bạch huyết

Tỷ lệ mắc bệnh nam/nữ : 4/1

Tuổi mắc bệnh: thường từ 30 - 50 tuổi

Đau và xuất hiện khối căng ở rìa lỗ hậu môn.

Bệnh nhân bị nhiễm trùng quanh hậu môn thường có xu hướng đến khám sớm, 2-3 ngày sau triệu chứng đầu tiên xuất hiện, với triệu chứng đau và có một khối căng sờ được ở rìa lỗ hậu môn.

Áp xe

Bệnh nhân bị áp xe ở sâu hơn có xu hướng đến bệnh viện muộn hơn, với những than phiền mơ hồ hơn, có sốt và thấy 1 khối căng, đổi màu da quanh hậu môn.

Bệnh nhân với lỗ rò đã hình thành thường có tiền sử với những cơn đau ngắt quãng và mủ chảy ra từ một lỗ ở tầng sinh môn, cơn đau tăng lên khi mủ không chảy ra và giảm đau khi có mủ thoát ra. Trường hợp có lỗ trong ở trực tràng to thì có thể thấy phân chảy ra ở lỗ rò ngoài.

Nếu bệnh nhân bị áp xe quanh hậu môn, nhìn sẽ thấy một khối phồng căng ở cạnh hậu môn, đè lên khối phồng đó rất đau.

Mụn mủ

Nếu bệnh nhân bị rò hậu môn, nhìn sẽ thấy có một mụn mủ nổi lên cạnh hậu môn, nặn mụn mủ đó thấy có ít giọt mủ chảy ra. Do mụn mủ chảy mủ từng đợt và lượng mủ không nhiều nên bệnh nhân thường bỏ qua không đi khám, chỉ đến khi mụn mủ chảy mủ nhiều ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày bệnh nhân mới chịu đi khám bệnh.

Sự thành công trong phẫu thuật rò hậu môn tùy thuộc vào sự phát hiện mối liên quan giữa đường rò và giải phẫu của vùng hậu môn. Nếu không biết được mối liên quan này thì thường dẫn đến thất bại trong phẫu thuật và kết quả là rò tái phát hay đại tiện mất tự chủ.

Vì vậy phân loại thương tổn giải phẫu bệnh của đường rò là điều rất quan trọng. Bảng phân loại này gồm 4 nhóm chính:

• Giữa hai cơ thắt
• Xuyên cơ thắt
• Trên cơ thắt
• Ngoài cơ thắt

Ngoài các nhóm chính này, có thể có thêm các nhánh phụ hay những đường rò thứ phát. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến thất bại của điều trị rò. Do đó người ta cần phải biết chính xác hình ảnh thương tổn của đường rò trước khi phẫu thuật.

• Khi hậu môn có dấu hiệu nóng rát khó chịu cần kịp thời đi kiểm tra, thăm khám để tìm ra nguyên nhân và kịp thời điều trị.
• Tích cực điều trị: rò hậu môn có thể dẫn đến các bệnh như áp xe hậu môn trực tràng, viêm loét đại tràng, bệnh Crohn.
• Kịp thời điều trị bệnh viêm xoang hậu môn, tránh dẫn đến các bệnh áp xe hậu môn trực tràng và rò hậu môn.
• Phòng ngừa táo bón và tiêu chảy có ý nghĩa rất quan trọng đối với với việc phòng ngừa bệnh áp xe hậu môn trực tràng, do đại tiện phân cứng dễ khiến cho hậu môn bị bầm tím, cùng với sự xâm nhập của vi khuẩn dễ dẫn đến nhiễm trùng. Hầu hết tiêu chảy đều kèm theo viêm trực tràng và viêm xoang hậu môn có thể khiến cho triệu chứng viêm phát triển nặng hơn.
• Hình thành thói quen ăn, đi đại tiện tốt, sau khi đi đại tiện nên vệ sinh hậu môn để hậu môn luôn sạch sẽ, góp phần tích cực vào việc ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lí, có lợi cho sức khỏe. Rò hậu môn có liên quan trực tiếp tới việc hậu môn nóng, ẩm ướt; vì vậy không nên ăn nhiều thức ăn béo ngậy, nhiều dầu mỡ dễ gây nóng và ẩm ướt hậu môn. Nên ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin như đậu xanh, dưa, củ cải và các loại rau xanh, trái cây khác.
• Rò hậu môn là do sự thiếu hụt chất dinh dưỡng, do đó nên ăn nhiều thực phẩm nhiều protein như thịt nạc, thịt bò, nấm và các thực phẩm giúp ngăn ngừa rò hậu môn khác như khoai lang, rau mùi tây, hẹ, cà tím, ngó sen, quả sung... Đồng thời không nên uống rượu, hút thuốc lá.

Các phương pháp điều trị thường áp dụng:

• Phải tìm được lỗ rò trong.
• Phải lấy hết tổ chức xơ, phá hết các ngóc ngách.
• Không được làm tổn thương cơ thắt vì sẽ gây đại tiện không tự chủ.
• Chọn phương pháp mổ phù hợp.
• Chăm sóc sau mổ phải đảm bảo liền từ trong liền ra, từ dưới lên.