Dị ứng thức ăn là phản ứng từ hệ thống miễn dịch của cơ thể với chất dị ứng nào đó có chứa trong thực phẩm. Các triệu chứng có thể khác nhau từ nhẹ (ngứa, buồn nôn) đến nặng (sưng cổ họng, khó thở). Dị ứng thức ăn thường xảy ra trong vòng 30 phút sau khi ăn nhưng cũng có thể xảy ra muộn nhất là 4-6 giờ sau khi ăn. Bất kỳ loại thực phẩm nào cũng có thể gây ra phản ứng dị ứng nhưng số loại thực phẩm có nhiều khả năng gây ra các phản ứng hơn (đậu phộng, trứng, đậu nành, các loại sò, lúa mì, sữa).
Các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của dị ứng.
Triệu chứng nhẹ: Phát ban, Buồn nôn, Nôn mửa, Tiêu chảy, Nổi mày đay.
Triệu chứng nghiêm trọng:Sưng tấy xung quanh mặt và miệng, Khó nuốt, Khó thở, Sốc phản vệ.
Thực hiện khai thác bệnh sử và khám lâm sàng. Bệnh nhân sẽ được hỏi về các thực phẩm đã ăn để xác định chất gây dị ứng.
Một thử nghiệm chích da có thể xác định phản ứng thực phẩm cụ thể. Trong thử nghiệm này, một lượng nhỏ các loại thực phẩm nghi ngờ gây dị ứng được đặt trên da của cánh tay hoặc lưng. Làn da sau đó đâm bằng kim, để cho phép một số lượng nhỏ của chất thâm nhập xuống bên dưới bề mặt da.Bệnh nhân có thể được chỉ dịnh làm xét nghiệm máu phương pháp Radioallergosorbent (RAST)
Điều trị tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Những trường hợp nhẹ có thể được điều trị bằng các toa thuốc kháng histamine. Trường hợp triệu chứng nghiêm trọng hơn như cổ họng sưng hoặc khó thở có thể sử dụng epinephrine và steroid.
Nguyên nhân do các dị nguyên glycoprotein. Các glycoprotein này tan được trong nước, có khả năng bền vững với nhiệt (khi chế biến) với acid, không bị phân hủy bởi protease.
Thức ăn hay gây dị ứng là sữa bò, trứng, lạc, vừng, đậu nành, lúa mỳ, hạt quả cứng, kiwi, táo, cà rốt, cá, nghêu, sò, tôm, cua... Mỗi độ tuổi hay bị dị ứng với một loại thức ăn nhất định, có thể kéo dài nhưng cũng có thể khỏi ở một độ tuổi nào đó.
Dị ứng có thể xảy ra với trẻ từ 1-7 tuổi với hạt cứng, 6-36 tháng tuổi với hạt mè, tuổi trưởng thành với nghêu sò, tôm, cua, cá và dai dẳng. Trong khi đó, trẻ em 6 - 24 tháng tuổi thường bị dị ứng lòng trắng trứng gà, sữa bò, lúa mỳ, đậu nành; đa phần sẽ khỏi lần lượt theo các thực phẩm này ở độ tuổi 7, 5, 2, 5.
Dị ứng thức ăn còn lưu hành theo từng địa phương. Nếu dị ứng trứng gà, sữa bò gặp hầu hết trên thế giới, thì dị ứng mù tạt hay gặp ở Pháp, hạt vừng lại thường gặp ở Israel, dị ứng cá hay gặp ở các nước ăn nhiều cá ngừ trong đó có nước ta.
Một số loại thức ăn có chứa dị ứng nguyên có thể gây dị ứng cho người ăn như: gạo, khoai tây, đậu, lạc, cá, trứng, sữa, rau, quả,... dị nguyên thức ăn là các glycoprotein có trọng lượng phân tử từ 10-70 kD.
Phản ứng sốc phản vệ. Đa số là phản ứng phản vệ 1 pha, xảy ra ngay sau khi ăn do các do nguyên nhân hấp thu nhanh. Song có 6% trường hợp là phản ứng phản vệ 2 pha, pha sau xảy ra muộn (4-12 giờ) sau khi ăn, do các dị nguyên hấp thu chậm (khoảng 90% trường hợp). Trong số phản ứng phản vệ 2 pha thì có 50% trường hợp rất nặng, liên quan đến tử vong.
Dùng thuốc nhằm hủy các triệu chứng dị ứng, quan trọng nhất là chống các phản ứng phản vệ. Thường dùng 4 loại thuốc: epiephrin, kháng histamin, chống co thắt phế quản, corticoid hít hay toàn thân.