Gãy thân 2 xương cẳng chân là loại gãy thân xương dài thường gặp do nhiều nguyên nhân, tại Việt Nam, nguyên nhân chủ yếu là do tai nạn giao thông.
Gãy thân xương cẳng chân là gãy đoạn xương được giới hạn từ dưới lồi củ trước xương chày 1cm đến trên khớp chầy sên 3 khoát ngón tay. (5cm)
Vùng cẳng chân có hai xương: xương chày to, xương mác nhỏ. Gãy cẳng chân thường gãy cả hai xương, cũng có thể chỉ gãy một xương.
Xương chày là hình lăng trụ tam giác với mào chày ở phía trước nằm sát da, khi xuống 1/3 dưới thành hình trụ tròn nên đây là điểm yếu rất dễ bị gãy (hình 2).
Các khối cơ bố trí quanh xương không đồng đều, phía ngoài và phía sau có khối cơ chắc khoẻ, phía trước không có cơ mà ngay dưới da là xương (hình 3). Vì vậy khi gãy xương, dễ gây mở góc ra sau và ra ngoài, làm đầu xương gãy chọc thủng phần mềm phía trước trong gây gãy hở.
Đoạn 1/3 dưới cẳng chân, các cơ cẳng chân đã chuyền thành gân, mạch nuôi xương càng xuống thấp càng nghèo nàn, khi gãy vùng này xương khó liền.
Gãy cao dễ gây chèn ép khoang, gãy thấp dễ dẫn đến gãy hở.
Phân loại gãy xương và dấu hiệu nhận biết gãy xương:
Dấu hiệu nhận biết gãy xương:
Đau, sưng nề, bất lực vận động chân gãy, người không đứng dậy được
Biến dạng chân gãy: nhìn thấy rõ sự di lệch, chân bị gãy sẽ ngắn hơn so với chân còn lại
Bàn chân xoay ngoài, gập góc mở ra sau- ngoài. (hình 4)
Có thể nhìn thấy vết thương chảy máu có váng mỡ hoặc đầu xương gãy lộ ra ngoài vết thương trong gãy hở
Sau khi bị gãy xương, người bệnh thấy đau chói tại chỗ gãy,cẳng chân sưng nề, đau, bầm tím chân, ngứa ran hoặc tê chân, đau các khớp và xương có liên quan,...
Có rất nhiều cách phân loại:
Năm 1984: Gustilo và Andervson chia gãy xương hở ra làm ba mức độ.
Độ A: Gãy đơn giản. Gãy xương xảy ra do chấn thương năng lượng thấp, vết thương rách da nhỏ hơn 1cm, hoàn toàn sạch hầu hết do gãy hở từ trong ra, đụng dập cơ tối thiểu, xương gãy ngang hoặc chéo ngắn, mức độ nhiễm khuẩn thấp.
Độ B: Gãy có mảnh rời. Gãy xương do lực chấn thương mạnh, tổn thương phần mềm rộng, tróc da còn cuống hoặc tróc hẳn vạt da. Vết rách da lớn hơn 1cm, cơ đụng dập từ nhẹ đến vừa có khi gây chèn ép khoang. Xương gãy với đường gãy ngang đơn giản hoặc chéo ngắn với mảnh nhỏ.
Độ C: Gãy phức tạp. Tổn thương mô mềm rộng bao gồm cả cơ, da và cấu trúc thần kinh mạch máu. Tốc độ tổn thương cao đưa tới dập nát phần mềm nhiều và hợp thành chèn ép dữ dội.
Thực tế, tùy thuốc vào mức độ gãy xương mà bác sĩ chấn thương chỉnh hình sẽ đưa ra những chỉ định điều trị phù hợp. Các phương phát điều trị từ nhẹ đến nặng sẽ bao gồm:
Thông thường, phần xương cẳng chân sẽ mất khoảng thời gian khá lâu từ 4 đén 6 tháng để hồi phục, những trường hợp trấn thương nặng thời gian hồi phục có thể tính bằng năm. Tuy nhiên, thời gian nhanh hay chậm còn phụ thuộc vào độ tuổi, cách chăm sóc và chế độ tập luyện
Người bệnh nên tập co duỗi khớp từ ngày thứ 3 sau mổ hoặc sau bó bột, mỗi lần tập 10 – 15 phút, ngày 4 – 6 lần, một lần co duỗi duy trì tốc độ 45 giây.
Khi xương chưa liền, nên dùng nạng gỗ tập đi. Thanh ngang đầu trên nạng không nên tì vào nách mà cần để tựa bên lồng ngực. Cần giữ dáng đi thẳng, mắt nhìn về phía trước, không cúi nhìn xuống chân, hai vai giữ ngang bằng, không tỳ lên chân đau. Hai tay chống nạng cần giữ ngay ngắn, hai mũi nạng và bàn chân lành tạo thành hình tam giác. Giai đoạn tiếp theo dùng gậy chống khi xương gần liền. Khi xương liền vững, tì không đau ở vị trí gãy xương thì bỏ gậy, tập đi như bình thường.
Chườm nóng lên vị trí bị đau để luyện tập. Chú ý không chườm lên vị trí có đinh, nẹp vít, vòng thép kim loại,... vì có thể khiến chúng bị nóng lên, gây hỏng tổ chức, dễ dẫn đến viêm rò.
Tập sinh hoạt thông thường: trong thời gian còn đang bó bột cần tập lên xuống cầu thang, tập ngồi xuống đứng lên.
Xoa nắn ổ gãy xương liền khớp bằng tay, không dùng dầu cao, cồn, thuốc xoa bóp,... để tránh làm xơ cứng khớp, vôi hóa cạnh khớp.
Dùng thêm các sản phẩm hỗ trợ tăng quá trình tái tạo tế bào xương, nhanh chóng làm liền xương bị gãy.
Có chế độ ăn đủ chất dinh dưỡng, đủ lượng calo và protein, bổ sung thêm vitamin D, canxi và kẽm cho cơ thể để phục hồi xương và sức khỏe.
Dùng thuốc giảm đau và chống viêm nếu cần thiết.