Chào bạn! Mổ lấy thai là phẫu thuật mở tử cung ra để lấy thai, rau và màng rau theo đường rạch trên bụng hoặc qua túi cùng âm đạo trong một số ít trường hợp. Chỉ định mổ lấy thai rất phức tạp, dựa trên tiên lượng cuộc đẻ của bác sĩ. Có thể phân biệt ra hai loại chỉ định: - Những chỉ định mổ lấy thai dự phòng (mổ chủ động) khi chưa có chuyển dạ. -Những chỉ định mổ lấy thai trong thời kỳ chuyển dạ. * Thứ nhất: Chỉ định mổ lấy thai dự phòng (mổ chủ động): Chỉ định được đặt ra ngay trong thời gian đang được theo dõi thai nghén và nguyên nhân đưa đến chỉ định mổ có thể là: I. Khung chậu bất thường - Khung chậu hẹp toàn diện: khung chậu có tất cả các đường kính giảm đều cả eo trên và eo dưới. Đặc biệt đường kính nhô hậu vệ chỉ đo được từ 8,5 cm trở xuống - Khung chậu méo (khung chậu lệch hay khung chậu không đối xứng). Dựa vào đo hình trám Michaelis không cân đối và đường kinh nhô- hậu vệ từ 8,5cm trở xuống. - Khung chậu hình phễu: khung chậu biến dạng làm khung eo dưới hẹp, eo trên rộng. Thai lọt dễ dàng qua eo trên nhưng khó sổ hoặc không sổ được qua eo dưới. Chẩn đoán dựa đo đường kính lưỡng ụ ngồi. Nếu đường kính này nhỏ ~~ 9cm thai sẽ không sổ được, nên có chỉ định mổ lấy thai chủ động II. Đường xuống của thai bị cản trở a.Do mẹ có các khối u tiền đạo Khối u tiền đạo là các khối u nằm trong tiểu khung làm cho ngôi không lọt và không xuống được. Các khối u tiền đạo thường gặp: khối u buồng trứng nằm sâu trong tiểu khung, u xơ tử cung ở eo hay ở cổ tử cung, các khối u tiền đao ít gặp là khối u ở âm đạo, u vòi trứng, u dây chằng rộng, u ở tiểu khung như u thận, u trực tràng, u bàng quang, tử cung đôi b.Rau tiền đạo trung tâm Phòng ngừa khi chuyển dạ ra máu nhiều ảnh hưởng đến tình trạng toàn thân, nguy hiểm đến tính mạng người mẹ. Phải dựa vào chẩn đoán siêu âm để có hướng mổ lấy thai chủ động III.Tử cung có sẹo xấu Sẹo mổ ở thân tử cung lần trước Sẹo do vết khâu vỡ tử cung lần trước Sẹo mổ đã 2 lần hoặc dưới 24 tháng Lần mổ trước vì một lý do nhất thời nhưng lần này ngôi thai không tốt (ngôi ngược, ngôi ngang) hoặc có những biến cố khác (rau tiền đạo). Sẹo dính, mỏng, đau khi thăm khám hoặc seọ nhiễm trùng nhiều IV. Nguyên nhân về phía mẹ Trong các bệnh tim: ở giai đoạn không bù trừ, có dấu hiệu suy tim thường nặng lên trong khi có thai và khi đẻ. Nếu gây mê hồi sức tốt mổ lấy thai chủ động sẽ tốt hơn là đẻ qua đường âm đạo Bệnh cao huyết áp, tai biến mạch máu não, nhiễm độc thai nghén, có thể nguy hiểm cho mẹ và con Âm đạo bị chít hẹp bẩm sinh hoặc bị rách trong các lần đẻ trước không được khâu phục hồi tốt, hoặc sau những trường hợp mổ có liên quan đến âm đạo như mổ sa sinh dục, mổ rò bàng quang- âm đạo, mổ rò trực tràng-âm đạo đã được có kết quả tốt Bảo tồn kết quả của phẫu thuật chỉnh hình phụ khoa như tiền sử mổ treo tử cung bị sa, mổ sa sinh dục Các dị dạng sinh dục: tử cung đôi, tử cung hai sừng hoặc đáy tử cung có phiên giữa làm cho ngôi bất thường (ngôi ngang, ngôi ngược), sau phẫu thuật Strassmann. Các dị tật ở âm đạo như phên ngang, màng ngăn V. Nguyên nhân về phía con: thường là một thai suy mạn tính, một tình trạng bị suy dinh dưỡng nặng hoặc bất đồng nhóm máu nếu không lấy ra thai có thể bị chết trong tử cung *Thứ hai: Chỉ định mổ lấy thai trong quá trình chuyển dạ Những chỉ định mổ lấy thai trong quá trình chuyển dạ có thể do một tình huống cấp cứu, do một tiến triển bất thường của chuyển dạ hoặc do nguyên nhân bệnh lý nào đó chưa được phát hiện trong thời kỳ trước chuyển dạ, lúc này mới lộ ra. 2.2.1 Chảy máu 2.2.1.1.Rau tiền đạo Tất cả những rau tiền đạo trung tâm hoàn toàn đều phải mổ, có khi phải mổ cả trong trường hợp thai nhi đã chết cấp cứu người mẹ vì chảy máu nhiều. Rau tiền đạo bán trung tâm và bám mép, nên mổ trong các trường hợp sau: Rau tiền đạo bán trung tâm con trên 2000g. Sau khi xé rộng màng ối, cổ tử cung không mở hoặc mở chậm và con cũng trên 2000g. Phối hợp với với một ngôi thai bất thường. 2.2.1.2 Rau bong non thể trung bình và thể nặng (phong huyết tử cung rau) Đối với rau bong thể trung bình thái độ xử trí trước đây là bước đầu dùng phương pháp nội sản là chính nhưng luôn theo dõi nếu biến chuyển không tốt phải giải quyết phẫu thuật. Quan điểm hiện nay rau bong non thể trung bình và thể nặng là phải mổ ngay. 2.2.2 Doạ vỡ tử cung Những trường hợp chuyển dạ lâu, ngôi chỏm chưa lọt hoặc còn cao trong tiểu khung và không xuống hơn (loại trừ những khung chậu hẹp đã chẩn đoán rõ ràng, những ngôi bất thường, ngang, trán...) hoặc trong những trường hợp dùng oxytocin không dùng chỉ định, quá liều lượng sẽ làm cho đoạn dưới tử cung phình to, doạ vỡ, thai bình thường (hoặc có khi đã suy thai) nhưng không thể lấy thai bằng một thủ thuật qua đường âm đạo. Nói tóm lại doạ vỡ tử cung ở đây chỉ là những hình thái không theo dõi cẩn thận của sự không cân xứng cuối cùng dẫn tới phẫu thuật. 2.2.3 Sa dây rau Đây là một cấp cứu sản khoa vì cần phải giải quyết ngay nếu không thai bị chết. Nếu thai chết, sẽ không có chỉ định mổ, tính chất cấp cứu cũng mất hoàn toàn, có thể chờ đợi cho đẻ tự nhiên hoặc các thủ thuật đường dưới khi điều kiện mở của cổ tử cung cho phép, nhưng phải chẩn đoán chắc chắn là thai đã chết. Nếu thai còn sống, đầu ối còn, dây rau sa kèm theo những dấu hiệu suy thái, cổ tử cung chưa mở hết thì phải mổ lấy thai. Nếu đầu ối đã vỡ, thai còn sống, thử đẩy dây rau và bọc dây nhau lên không có kết quả phải có chỉ định mổ. Khi đã có chỉ định mổ cần phải làm nhanh vì thai rất đễ suy và chết. Trong khi chuyển đi mổ cần đẩy ngôi lên cho khỏi chẹt vào dây rau và bọc dây rau trong một gạc to tầm huyết thanh ấm. 2.2.4 Chỉ định mổ về phía thai 2.2.4.1 Thai to: thai to đều không tương xứng với khung chậu, không có khả năng lọt qua co trên phải chỉ định mổ. Cần loại trừ những thai to một phần (não úng thuỷ, bụng cóc...) để có chỉ định huỷ thai. 2.2.4.2.Các ngôi bất thường Ngôi vai, ngôi trán (chẩn đoán chỉ được đặt ra khi ối đã vỡ, ngôi đã cố định) ngôi mặt kiểu thể cằm sau khó có khả năng quay sang cằm vệ. Ngôi ngược kèm theo bất thường về khối lượng thai (trên 3kg ở con so, trên 3,2kg ở con rạ. Đường kính lưỡng đỉnh trên 95mm, bất thường về khung chậu. Tử cung có sẹo mổ cũ. Đầu ngửa nguyên phát…) Ngôi chỏm sa chi, thử đẩy chi lên không kết quả. 2.2.4.3.Thai già tháng Khi chẩn đoán chắc chắn là thai già tháng cần phải đình chỉ thai nghén. Nếu nước ối còn tương đối và trong đẻ chỉ bằng truyền giỏ giọt tĩnh mạch oxytocin và theo dõi bằng máy monitoring, nếu có biểu hiện bất thường phải mổ lấy thai. Nếu nước ối không còn hoặc nước ối xanh biểu hiện của suy thai phải mổ lấy thai 2.2.4.4.Chửa nhiều thai Ở nước ta chỉ định mổ lấy thai trong chửa nhiều thai cũng không có một chỉ định dứt khoát. Người ta khuyên mổ lấy thai khi: - Song thai hai ngôi đầu chèn nhau làm cho đầu thứ nhất không lọt vào được - Song thai thứ nhất là ngôi ngược, thai thứ hai là ngôi đầu có khả năng mắc vào nhau khi đẻ thai thứ nhất. - Chửa từ 3 thai trở lên - Khi có thêm nguyên nhân đẻ khó 2.2.5 Chỉ định mổ về phía mẹ 2.2.5.1.Chỉ định mổ vì mổ lấy thai cũ Loại trừ những chỉ định mổ lấy thai cũ phải mổ chủ động tuyệt đối đã trình bày ở trên, nếu lần này thử thách cuộc đẻ không kết quả phải mổ lấy thai. Tỷ lệ mổ lấy thai lại chiếm 50-60%, tỷ lệ này hiện nay còn cao hơn nhiều. 2.2.5.2.Con so lớn hơn tuổi Thường là những người con so trên 35 tuổi, thành lập gia đình muộn, hoặc đã điều trị vô sinh lâu năm, trong quá trình chuyển dạ có một vài dấu hiệu và tiến triển bát thường (ối vỡ sớm, tầng sinh môn rắn, cổ tử cung mở chậm, rối loạn cơn co...) cần phải mổ lấy thai. 2.2.5.3.Tình trạng bệnh lý của người mẹ có thể là: - Tăng huyết áp không đuợc theo dõi tốt - Bệnh tim đã suy tim hoặc dễ bị phù phổi cấp. - Thiếu máu nặng - Đái tháo đường không được theo dõi - Ung thư cổ tử cung tại chỗ hoặc xâm lấn. 2.2.6.Chỉ định do bất thường xảy ra khi theo dõi chuyển dạ Trong quá trình theo dõi chuyển dạ, có những tình huống xảy ra không cho phép để lại theo dõi tiếp cho đẻ đường dưới được nữa, khi ấy chỉ định mổ lấy thai cần được đặt ra: 2.2.6.1 Các đẻ khó do cổ tử cung không tiến triển Cổ tử cung không tiến triển được do: + Cổ tử cung có sẹo cũ xấu + Khoét chóp hay cắt đoạn cổ tử cung 2.2.6.2.Các đẻ khó do nguyên nhân cơ học + Thất bại của nghiệm pháp lọt ngôi chỏm + Đôi khi do sự bất tương xứng giữa thai nhi và khung chậu do thai to trên một khung chậu bình thường mà trước đó chưa đánh giá đúng về cân nặng thai nhi. + Có khi do ngôi cúi không tốt nên không thể lọt được mặc dù cổ tử cung đã mở hết. 2.2.6.3.Các đẻ khó do nguyên nhân động lực Là các đẻ khó do rối loại cơn co. Ngày nay do có nhiều thuốc làm tăng hoặc giảm cơn co có hiệu quả nên nếu đuợc sử dụng đúng đắn đẻ khó do nguyên nhân này sẽ giảm dần. Nhưng nếu đã sử dụng đúng các thuốc đó nhưng không có kết quả thì phải tìm xem có nguyên nhân thực thể như khung chậu bất thường, ngôi thai bất thường (ngôi trán, ngôi thóp tước...) trước khi kết luận là rối loạn cơn co cơ năng không điều chỉnh được bằng thuốc cần phải mổ lấy thai. 2.2.6.4.Thai suy cấp trong chuyển dạ Được xác nhận trên lâm sàng bằng nghe nhịp tim thai, tình trạng nước ối và trên các phương tiện thăm dò khác (máy theo dõi sản khoa, do pH máu thai nhi) cũng cần đặt chỉ định mổ lấy thai nếu chưa đủ điều kiện để lấy thai ra ngay bằng thủ thuật qua đường dưới. Bạn có thể từ từ tham khảo, tuy nhiên mổ lấy thai phải là chỉ định của bác sĩ, vì tiên lượng cuộc đẻ rất phức tạp bạn nhé. Chúc sức khỏe!