Chào chị, cảm ơn chị đã tin tưởng gửi câu hỏi cho Dai-ichi Life Việt Nam, việc quan sát thấy con có những thay đổi bất thường chắc hẳn khiến chị rất lo lắng và nhiều trăn trở. Tuy nhiên, việc chị phát hiện sớm và chủ động tìm hiểu là một điều rất tích cực – vì những bước đi ban đầu này có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn cho sự phát triển lâu dài của bé. Bác sĩ xin trả lời câu hỏi của chị: 1. Các dấu hiệu đáng chú ý ở bé: Dựa trên mô tả của chị: • Bé từng nói được 8–10 từ đơn từ 12–16 tháng, nhưng hiện tại gần như không còn sử dụng lại các từ đó. • Bé ít quay đầu khi được gọi tên, giao tiếp mắt ngắn, thi thoảng đi nhón gót chân. Những biểu hiện này nằm trong nhóm những dấu hiệu cảnh báo sớm cho các vấn đề liên quan đến: - Chậm phát triển ngôn ngữ - Khó khăn trong tương tác xã hội - Hoặc nghi ngờ rối loạn phát triển – phổ tự kỷ Điều đặc biệt đáng chú ý là bé từng có kỹ năng rồi mất đi – đây là một trong những dấu hiệu quan trọng mà các bác sĩ phát triển tâm lý đặc biệt quan tâm. 2. Mẹ nên làm gì để hỗ trợ con tốt nhất? A. Đưa bé đi khám chuyên khoa phát triển tâm lý – thần kinh càng sớm càng tốt • Tại các bệnh viện có chuyên khoa như: Nhi Đồng 1, Nhi Đồng 2, Bệnh viện Nhi Trung Ương, Viện Tâm lý Trẻ em, hoặc Trung tâm can thiệp sớm uy tín tại địa phương. • Bé sẽ được đánh giá: - Phát triển ngôn ngữ - Kỹ năng xã hội – giao tiếp - Khả năng nhận biết – đáp ứng tương tác - Sàng lọc nguy cơ rối loạn phổ tự kỷ (ASD) nếu cần thiết Giai đoạn dưới 3 tuổi là “GIAI ĐOẠN VÀNG” để can thiệp – nếu phát hiện sớm và can thiệp đúng, nhiều bé có thể phát triển gần như bình thường. B. Mẹ và người thân tăng cường tương tác trực tiếp với bé hằng ngày như: • Nói chuyện với bé nhiều hơn – chậm rãi, rõ ràng, ngắn gọn • Dùng ngôn ngữ cơ thể, ánh mắt, nét mặt để dạy bé tương tác • Cùng chơi các trò chơi đơn giản: ú òa, bắt chước tiếng kêu động vật, làm theo hành động (vỗ tay, chỉ đồ vật…) • Không cho xem TV hoặc điện thoại, vì đây là yếu tố cản trở rất nhiều đến phát triển giao tiếp ở bé C. Ghi chép hành vi bé mỗi ngày • Mẹ có thể ghi lại: bé có nói được từ nào, có quay lại khi gọi không, có chơi với người khác không, có hành vi lặp lại nào không? • Những ghi chép này sẽ giúp bác sĩ có thêm dữ liệu để đánh giá chính xác. D. Gợi ý can thiệp sớm tại nhà cho ba mẹ chưa thể đi khám ngay Trong thời gian chờ lịch khám hoặc nếu chưa thể tiếp cận chuyên khoa ngay lập tức, ba mẹ có thể bắt đầu bằng những phương pháp hỗ trợ đơn giản sau: • Hãy mô tả mọi việc đang xảy ra quanh bé – ví dụ khi tắm thì nói: “Con lấy cái ca… à đây là nước”, khi ăn thì nói: “Cơm nóng nè, mẹ xúc nha”. • Chơi trò “chờ đợi và quan sát”: Ba mẹ nói một câu rồi dừng lại chờ bé phản hồi – ví dụ: “Chiếc xe… đâu rồi?” -> đợi xem bé có quay mắt nhìn, chỉ, hay lặp lại không. Nếu không, ba mẹ làm mẫu lại, kiên trì lặp vài lần. • Tập giao tiếp bằng mắt: Dùng món đồ bé thích (bóng, bong bóng, thú bông, đồ ăn bé thích…), giơ lên ngang mặt ba mẹ để bé phải nhìn mắt – rồi mới đưa cho bé -> giúp bé liên kết ánh mắt với yêu cầu. Ngoài ra mẹ lưu ý kiểm tra thính lực của con nhé, xem con có nghe kém không. Mỗi bé là một hành trình riêng biệt – bé có thể tiến chậm, nhưng vẫn CÓ THỂ ĐẾN ĐÍCH NẾU ĐƯỢC HỖ TRỢ ĐÚNG CÁCH. Chúc bé luôn khoẻ mạnh và bình an. Nếu cần được bác sĩ hỗ trợ tốt hơn chị có thể đăng ký dịch vụ chat hoặc video trên ứng dụng Dai-ichi Connect. Cám ơn chị đã tin tưởng sử dụng dịch vụ của Dai-ichi Life Việt Nam.