Thoái hóa khớp gối

Khái niệm:

• Thoái hoá khớp gối là bệnh thoái hoá loạn dưỡng của khớp gối, biểu hiện sớm nhất ở sụn khớp sau đó là biến đổi ở bề mặt khớp, hình thành các gai xương, cuối cùng dẫn đến biến dạng khớp.
• Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự xuất hiện và tiến triển của thoái hóa khớp như tuổi, giới tính, tình trạng quá cân, yếu tố di truyền, bất thường về giải phẫu, tình trạng chấn thương.

Dịch tễ học:

• Bệnh gặp ở hầu hết mọi quốc gia, chủng tộc.
• Bệnh hay gặp ở những người lớn tuổi, cả nam và nữ.
• Nghề nghiệp có liên quan đến tỉ lệ mắc bệnh thoái hoá khớp, những công nhân khuân vác, thợ mỏ có tỉ lệ mắc bệnh cao hơn những người làm công việc nhẹ.
• Ở lứa tuổi 45-55, tỉ lệ mắc bệnh ở nam và nữ ngang nhau, nhưng sau tuổi 55 bệnh gặp ở phụ nữ với tỉ lệ cao hơn so với nam.

• Nhiều trường hợp không xác định được nguyên nhân (thoái hóa khớp gối nguyên phát)
• Do rối loạn chuyển hóa, chấn thương và bất thường về giải phẫu (thoái hóa khớp gối thứ phát)
• Có nhiều giả thuyết giải thích sự thoái hoá sụn trong bệnh thoái hoá khớp nhưng chủ yếu là thuyết cơ học. Khi có sự quá tải cơ học làm thay đổi chuyển hoá của các tế bào sụn sẽ hình thành một số men gây phá vỡ các chất căn bản của sụn. Biểu hiện đầu tiên là những mảnh gãy nhỏ sau đó gây thoái hoá và mất dần sụn khớp, biến đổi cấu trúc của khớp và hình thành gai xương.
• Quá trình thoái hoá khớp không kiểm soát được vì khi có biến đổi cấu trúc sụn, tác động cơ học lên khớp cũng thay đổi dẫn đến quá tải nặng hơn, làm giải phóng nhiều men gây thoái hoá hơn và quá trình thoái hoá liên tục xảy ra.

• Đau khớp gối: Là dấu hiệu than phiền chính của bệnh nhân. Đau mặt trước hoặc trong khớp gối, đau tăng khi vận động, giảm khi nghỉ ngơi, đặc biệt khi chuyển tư thế từ ngồi sang đứng. Giai đoạn đầu đau âm ỉ, không liên tục, xuất hiện khi thực hiện một số động tác đặc biệt như lên xuống bậc thang, ngồi xổm, quỳ gối. Giai đoạn muộn, đau tăng và kéo dài liên tục.
• Hạn chế vận động: Bệnh nhân thấy khó khăn khi thực hiện động tác gập và duỗi gối.
• Có thể có tiếng “lạo xạo" trong khớp gối khi cử động.
• Cứng khớp gối: Thường xuất hiện vào buổi sáng hoặc sau khi  bất động lâu. Dấu hiệu này được cải thiện nhanh sau khi người bệnh cố gắng cử động.
• Sưng khớp gối: Khớp có thể sưng to do tràn dịch hoặc mọc chòi xương. Có thể có khối u vùng khoeo mặt sau khớp gối do thoát vị màng hoạt dịch khớp gối (còn gọi là nang Baker)
• Teo cơ: ở mặt trước đùi do không vận động.
• Biến dạng khớp: Chân bị lệch trục kiểu vòng kiềng (chân chữ O) hoặc kiểu chân chữ X, dần dần đưa đến tình trạng mất chức năng vận động.
• Dấu hiệu Xquang có hình ảnh hẹp khe khớp không đều (thường hẹp nhiều ở mặt trong), kết đặc xương dưới sụn, hình ảnh mọc thêm xương (gai xương, chồi xương) ở mặt và rìa khớp.