Viêm dạ dày ruột là một loại bệnh bệnh gây tiêu chảy và có thể làm bạn buồn nôn, đau bụng và biểu hiện các triệu chứng khác. Trong đa số trường hợp bệnh sẽ hết sau vài ngày nhưng đôi khi kéo dài hơn. Nguy cơ chính của bệnh là mất nước. Điều trị chủ yếu là bổ sung nhiều nước để tránh bị mất nước. Bạn cũng nên theo một chế độ ăn bình thường nhất có thể. Hãy gặp bác sĩ nếu bạn nghi ngờ mình bị mất nước, hoặc bạn có các triệu chứng đáng lo ngại như đã đề cập ở trên.
Viêm dạ dày ruột là một loại nhiễm trùng đường tiêu hoá. Độ nặng của bệnh có thể từ đau bụng nhẹ 1-2 ngày với tiêu chảy nhẹ, cho đến tiêu chảy nặng và buồn nôn nhiều ngày hoặc hơn. Nhiều vi sinh vật (virus, vi khuẩn và các tác nhân khác) có thể gây viêm dạ dày ruột.
Virus là tác nhân thường gặp nhất của viêm dạ dày ruột. Chẳng hạn, nhiễm norovirus và adenovirus là hai tác nhân thường gặp của viêm dạ dày ruột ở người lớn. Tuy nhiên, những loại virus cũng có thể gây bệnh. Virus có thể lan truyền dễ dàng từ người này sang người khác qua tiếp xúc gần gũi. Điều này bởi vì virus thường hiện diện trên bàn tay ta sau khi đi vệ sinh. Bề mặt hoặc các vật dụng đã bị người nhiễm đụng vào cũng có thể là nguồn lây lan virus. Virus cũng có thể truyền đi khi người bệnh nấu thức ăn. Những đợt dịch do virus gây viêm dạ dày ruột ở nhiều người có thể xảy ra – chẳng hạn ở trường học, bệnh viện hoặc nhà dưỡng lão.
Ngộ độc thức ăn do ăn thức ăn bị nhiễm bởi virus có thể gây viêm dạ dày ruột. Nhiều loại vi sinh vật khác nhau gây nên ngộ độc thực phẩm. Các tác nhân thường gặp là vi khuẩn Campylobacter, Salmonella và Escherichia coli (thường viết tắt E.coli). Độc tố do vi khuẩn tiết ra cũng có thể gây ngộ độc. Một nhóm vi sinh vật khác là ký sinh trùng cũng có thể là nguyên nhân. Nguồn nước bị nhiễm bởi vi khuẩn hay các tác nhân khác cũng là nguyên nhân thường gặp, đặc biệt ở những nước có tình trạng vệ sinh kém.
Viêm dạ dày ruột là bệnh phổ biến. Theo các khảo sát, khoảng 1 trong 5 người sẽ một lần bị viêm dạ dày ruột mỗi năm. Đa số người bị viêm dạ dày ruột nhẹ và không cần phải được chăm sóc y tế hoặc gặp bác sĩ.
Triệu chứng của bệnh viêm dạ dày ruột:
- Triệu chứng chính là tiêu chảy, thường kèm theo nôn ói. Tiêu chảy nghĩa là đi phân lỏng hoặc có nhiều nước, thường ít nhất 3 lần mỗi 24 tiếng. Máu hoặc nhầy có thể xuất hiện trong phân trong một số trường hợp nhiễm trùng.
- Đau bụng cũng thường gặp. Cơn đau này sẽ nhẹ đi sau mỗi lần bạn đi tiêu chảy.
- Sốt, đau đầu và đau cơ đôi khi cũng xảy ra.
Nếu bạn có nôn, tình trạng này thường kéo dài khoảng 1 ngày nhưng đôi lúc lâu hơn. Tiêu chảy thường vẫn tiếp tục sau khi ngừng nôn và kéo dài vài ngày hoặc hơn. Phân hơi lỏng có thể kéo dài 1 tuần trước khi trở về bình thường. Đôi khi các triệu chứng trên kéo dài hơn.
Tiêu chảy và nôn ói có thể gây mất nước. Hãy gặp bác sĩ nhanh chóng nếu bạn nghi ngờ bạn có tình trạng này. Mất nước nhẹ thì thường gặp và có thể hết dễ dàng sau khi uống nhiều nước. Mất nước nặng có thể gây nguy hiểm trừ khi được điều trị nhanh chóng vì các cơ quan trong cơ thể bạn cần một lượng dịch nhất định để hoạt động.
Triệu chứng của mất nước ở người lớn bao gồm:
- Mệt mỏi
- Chóng mặt
- Đau đầu
- Đau cơ
- Mắt trũng
- Đi tiểu ít
- Miệng, lưỡi khô
- Yếu người
- Khó chịu, cáu gắt
Triệu chứng của mất nước nặng ở người lớn bao gồm:
- Yếu người
- Lẫn lộn
- Nhịp tim nhanh
- Hôn mê
- Đi tiểu rất ít
Mất nước nặng là một tình trạng cần được cấp cứu và cần được chăm sóc y tế thật nhanh chóng.
Mất nước ở người lớn bị viêm dạ dày ruột thường gặp hơn ở các đối tượng sau:
- Người lớn tuổi hoặc có sức khoẻ yếu.
- Phụ nữ mang thai.
- Người bị tiêu chảy và nôn ói nặng. Đặc biệt khi bạn không thể bổ sung đủ lượng dịch đã mất qua đường uống.
Đa số bệnh nhân bị viêm dạ dày ruột biết được tình trạng bệnh của họ qua các triệu chứng điển hình và thường họ không cần gặp bác sĩ hay phải chăm sóc y tế. Triệu chứng thường là nhẹ và sẽ hết sau vài ngày mà không cần điều trị gì.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bạn cần gặp bác sĩ khi mắc bệnh viêm dạ dày ruột (xem phía dưới để biết khi nào bạn cần được chăm sóc y tế). Bác sĩ có thể sẽ hỏi bạn về các nơi du lịch gần đây, bạn có tiếp xúc với ai có triệu chứng tương tự, hoặc bạn vừa sử dụng kháng sinh hoặc được nhập viện. Những điều trên giúp tìm kiếm nguyên nhân gây ra bệnh viêm dạ dày ruột cho bạn. Bác sĩ cũng sẽ tìm những dấu hiệu mất nước như đo thân nhiệt, mạch và huyết áp. Bác sĩ cũng sẽ khám bụng để tìm kiếm điểm đau.
Xét nghiệm thường là không cần thiết. Tuy nhiên, nếu bạn thật sự không khoẻ, đi cầu ra máu, hoặc vừa đi du lịch xa, được nhập viện gần thời điểm đó, hoặc các triệu chứng không nhẹ đi, bạn có thể cần làm xét nghiệm mẫu phân. Mẫu này sau đó sẽ được xem ở phòng xét nghiệm nhằm tìm tác nhân gây bệnh.
Hãy gặp bác sĩ nếu bạn ở trong các tình huống sau, hoặc xuất hiện thêm các triệu chứng làm bạn thấy lo lắng:
- Nếu bạn nghi ngờ cơ thể mình bị mất nước.
- Nôn ói nhiều và không thể bù đủ dịch.
- Có máu trong dịch nôn hoặc phân.
- Đau bụng nhiều.
- Có các triệu chứng nặng, hoặc bạn cảm thấy tình trạng của mình xấu đi.
- Sốt cao liên tục.
- Triệu chứng không thuyên giảm – chẳng hạn nôn hơn 1-2 ngày, tiêu chảy hơn 3-4 ngày.
- Nhiễm trùng khi bạn đang du lịch nước ngoài.
- Nếu bạn lớn tuổi và có bệnh khác đi kèm như đái tháo đường, động kinh, viêm đại tràng mạn, bệnh thận.
- Hệ miễn dịch của bạn suy yếu vì đang điều trị hoá trị liệu, dùng thuốc steroid lâu ngày, nhiễm HIV.
- Bạn đang có thai.
Lời khuyên trong những phần đã nói đến chủ yếu nhằm ngăn bệnh lây lan. Tuy nhiên, ngay cả khi ta không tiếp xúc với người bệnh viêm dạ dày ruột, việc bảo quản, chuẩn bị và nấu thức ăn đúng cách và giữ vệ sinh vẫn giúp ta phòng ngừa bệnh.
Cụ thể là luôn rửa tay của bạn:
- Sau khi đi vệ sinh.
- Trước khi đụng vào thức ăn.
- Giữa lúc chế biến thức ăn sống và lúc chuẩn bị thức ăn chín (Thịt sống có thể chứa một số loại vi khuẩn).
- Sau khi làm vườn.
- Sau khi chơi với thú cưng (động vật khoẻ mạnh có thể mang trên chúng một số vi khuẩn có hại).
Việc rửa tay thường xuyên và đúng cách đã được biết là mang lại sự khác biệt đáng kể đối với nguy cơ bị viêm dạ dày ruột.
Bạn cũng nên cẩn thận khi đi đến các nước có tình trạng vệ sinh kém. Chẳng hạn, hãy tránh dùng nước lọc và các loại nước uống khác không an toàn và tránh những loại thức ăn rửa trong nước không an toàn trên.
Nguồn: Y Học Cộng Đồng
Tư vấn thêm về vấn đề sức khỏe: Xem thêm>