Tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS - Hiểu biết và biện pháp phòng ngừa bạn đã biết chưa?

Thực trạng về HIV/AIDS

PGS.TS. Nguyễn Hoàng Long – Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục phòng chống HIV/AIDS: Trường hợp nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện tại Việt Nam vào năm 1990. Qua 30 năm ứng phó với dịch HIV/AIDS, tình hình dịch đã dần được kiểm soát. Trong giai đoạn 2005-2010, mỗi năm cả nước phát hiện trung bình khoảng 30.000 trường hợp nhiễm HIV và ghi nhận khoảng 10.000 trường hợp tử vong  thì hiện nay mỗi năm chỉ còn phát hiện được khoảng 10.000 người nhiễm HIV và khoảng 2.000 người tử vong do HIV/AIDS. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư ước khoảng 0,23% năm 2020, vượt mục tiêu dưới 0.3% của Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn 2030.

Ước tính, Việt Nam hiện có khoảng 230.000 người nhiễm HIV, trong đó có 211.988 người nhiễm HIV hiện đang còn sống đã được phát hiện. Tỷ lệ nhiễm HIV đã giảm rõ rệt trong nhóm nghiện chính ma túy (từ gần 30% năm 2007 xuống còn 10% hiện nay) và phụ nữ mại dâm (từ 6% 2007 xuống 2,5% hiện nay). Tuy nhiên, tỷ lệ nhiễm HIV đang tăng rất nhanh trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và tỷ lệ lây nhiễm HIV qua đường tình dục ngày càng tăng, chiếm đến 70% người nhiễm HIV mới được phát hiện hàng năm.

Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên hưởng ứng Mục tiêu 90-90-90 của Liên hợp quốc vào năm 2020 (90% số người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của mình; 90% số người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV được điều trị ARV; 90% người được điều trị ARV có tải lượng vi rút dưới ngưỡng ức chế). Đến cuối năm 2019, các chỉ tiêu này ở Việt Nam đã đạt mức 83%-75%-96%. Đây là mức cao so với nhiều nước trên thế giới. Đặc biệt, Việt Nam là quốc gia đầu tiên trong khu vực châu Á, và là quốc gia thứ 4 trên thế giới (sau Thụy Sỹ, Vương quốc Anh và Cộng hòa liên bang Đức) vượt chỉ tiêu 90% thứ 3, lên đến mức 96%, tức là hầu hết các trường hợp nhiễm HIV đang điều trị ARV ở Việt Nam không còn khả năng lây nhiễm HIV cho người khác qua con đường tình dục.

Theo ước tính của các chuyên gia trong nước và quốc tế, trong những năm qua, Việt Nam đã dự phòng cho 460.000 tránh được lây nhiễm HIV và khoảng 200.000 người tránh được tử vong liên quan đến HIV/AIDS.

Một số kết quả tổng quát: Liên tục giảm số nhiễm HIV, số mắc AIDS và số tử vong do HIV/AIDS. 12 năm qua đã giảm 2/3 so với đỉnh dịch (2008); Khống chế tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư dưới 0,3% vào năm 2020, giảm tác động của HIV/AIDS đối với sự phát triển kinh tế - xã hội đã đạt 0.23%; Mục tiêu 90-90-90 đạt mức 83-75-96, mức rất cao so với các nước trên thế giới; 460.000 người không bị nhiễm HIV; 200.000 người không tử vong do AIDS.

Có được kết quả này phải kể đến sự chỉ đạo, lãnh đạo tích cực, quyết liệt, sát sao của các cấp ủy Đảng từ Trung ương đến địa phương, sự chỉ đạo, lãnh đạo thường xuyên của Ban Cán sự Đảng, Ban Thường vụ Đảng uỷ Bộ, của Đảng bộ Cục phòng, chống HIV/AIDS.

HIV/AIDS là gì?

HIV là một chữ viết tắt của  loại vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người.

AIDS là chữ viết tắt của hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người. AIDS là giai đoạn cuối của quá trình nhiễm HIV. Trong giai đoạn này, hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy yếu nên người bệnh dễ mắc các bệnh như: nhiễm khuẩn, ung thư...

Triệu chứng điển hình

Có  04 giai đoạn nhiễm HIV:

Giai đoạn sơ nhiễm (còn gọi là thời kỳ cửa sổ): thời gian kéo dài từ 2 đến 6 tháng, cơ thể hoàn toàn bình thường. Xét nghiệm HIV cho kết quả âm tính (vì thế trong giai đoạn này dễ lây bệnh cho người khác nếu quan hệ tình dục không an toàn).

Giai đoạn nhiễm HIV không triệu chứng: Thời gian từ 5 đến 7 năm, cơ thể vẫn khỏe mạnh bình thường. Xét nghiệm cho kết quả dương tính.

Giai đoạn cận AIDS: Vẫn không có biểu hiện đặc trưng, xét nghiệm cho kết quả dương tính.

Giai đoạn AIDS: có các triệu chứng sau:

- Gầy sút (giảm trên 10% trọng lượng cơ thể ).

- Sốt , tiêu chảy, ho kéo dài trên 1 tháng.

- Xuất hiện nhiều bệnh như : ung thư, viêm phổi, lao, viêm da, lở loét toàn thân.

- Người bệnh nhanh chóng tử vong tùy theo điều kiện chăm sóc và điều trị.

Các con đường lây truyền HIV

Có 3 con đường lây truyền HIV:

Tình dục

Virus HIV có rất nhiều trong chất dịch sinh dục của người bị nhiễm. Do vậy, virus HIV có thể xâm nhập vào máu bạn tình qua cơ quan sinh dục. Việc sinh hoạt tình dục dù có giao hợp hay chỉ tiếp xúc cơ quan sinh dục đều có khả năng lây nhiễm.

Đường máu.

HIV có rất nhiều trong máu người nhiễm. Do vậy việc dùng chung bơm kim tiêm, dụng cụ y tế không qua tiệt trùng với người nhiễm HIV, truyền máu của người nhiễm  HIV đều làm cho bạn bị lây nhiễm HIV.

Riêng về ma túy , bản thân nó không sinh ra HIV nhưng người nghiện ma túy dễ dàng bị lây nhiễm HIV khi dùng chung bơm kim tiêm với bạn nghiện hoặc bơm kim tiêm tại tụ điểm bán thuốc.

Từ mẹ sang con.

Tỷ lệ trẻ em sinh ra bị nhiễm HIV từ những người mẹ bị nhiễm HIV là 25-30%. HIV có thể lây từ mẹ sang bé qua nhau thai khi bé trong bụng mẹ, qua máu và chất dịch của mẹ khi sinh hoặc qua sữa mẹ khi  mẹ cho con bú. Trẻ sơ sinh nhiễm HIV thường không sống được quá 3 năm.

Cách phòng, tránh

Dựa vào đường lây nhiễm HIV, có các biện pháp phòng sau:

Phòng nhiễm HIV/AIDS lây qua đường tình dục

- Sống lành mạnh, chung thuỷ một vợ một chồng và cả hai người đều chưa bị nhiễm HIV. Không quan hệ tình dục bừa bãi.

- Trong trường hợp quan hệ tình dục với một đối tượng chưa rõ có bị nhiễm HIV không, cần phải thực hiện tình dục an toàn để bảo vệ cho bản thân bằng cách sử dụng bao cao su đúng cách.

- Phát hiện sớm và chữa trị kịp thời các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS vì những tổn thương do nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục sẽ là cửa vào lý tưởng cho HIV

Phòng nhiễm HIV/AIDS lây qua đường máu

- Không tiêm chích ma túy.

- Chỉ truyền máu và các chế phẩm máu khi thật cần thiết, và chỉ nhận máu và các chế phẩm máu đã xét nghiệm HIV.

- Chỉ sử dụng bơm kim tiêm vô trùng. Không dùng chung bơm kim tiêm. Sử dụng dụng cụ đã tiệt trùng khi phẫu thuật, xăm, xỏ lỗ, châm cứu...

- Tránh tiếp xúc trực tiếp với các dịch cơ thể của người nhiễm HIV

- Dùng riêng đồ dùng cá nhân: dao cạo, bàn chải răng, bấm móng tay,...

Phòng nhiễm HIV/AIDS lây truyền từ mẹ sang con

- Người phụ nữ bị nhiễm HIV thì không nên có thai vì tỷ lệ lây truyền HIV sang con là 30%, nếu đã có thai thì không nên sinh con.

- Trường hợp muốn sinh con, cần đến cơ sở y tế để được tư vấn về cách phòng lây nhiễm HIV cho con.

- Sau khi đẻ nếu có điều kiện thì nên cho trẻ dùng sữa bò thay thế sữa mẹ.  

Nguồn: TT Y tế Quận 2