Thực hư chuyện “chữa” COVID-19 bằng thuốc CORTICOID?

Lo lắng về COVID-19 khiến nhiều người đồn thổi về cách "chữa" COVID-19 bằng thuốc corticoid và đua nhau mua dự trữ... Tuy nhiên, bạn hãy nghe chuyên gia nói trước khi làm theo người khác.

Những tín đồ chữa bệnh truyền miệng

Từ lâu nay, các phương tiện truyền thông vẫn cảnh báo về các cách hướng dẫn điều trị bệnh qua mạng. Tuy nhiên, vẫn không ít người vẫn tin tưởng một cách mù quáng về các cách điều trị vô căn cứ này. Nhiều người phải gánh hậu quả nặng nề từ những sai lầm này, thậm chí có người nguy hiểm đến tính mạng.

“Corticoid chỉ có tác dụng tốt trong những trường hợp rất cụ thể, không thể áp dụng bừa bãi được. Bởi nếu thuốc corticoid thần thánh đến mức đó, WHO đã không phải có 1 bản hướng dẫn sử dụng dài hơn 20 trang A4.” Bác sĩ Ngô Đức Hùng cho hay.

Trong đại dịch COVID-19, nhiều người nghe được các thông tin chưa rõ ràng về các cách điều trị bệnh mà đồn thổi, rỉ tai, mách nhau mua các loại thuốc có thể phòng và điều trị COVID-19. Song, hậu quả là có người ngộ độc thuốc chữa sốt rét Chloroquin suýt nguy hiểm đến tình mạng.

Mới đây, trên mạng lại đồn thổi về loại thuốc corticoid giá thành rẻ mà dễ mua có thể điều trị COVID-19 hiệu quả. Họ cho rằng loại thuốc này có thể làm giảm các triệu chứng và giảm biến chứng khi mắc COVID-19. Vì thế, mọi người lại đổ xô mua thuốc, tích trữ…

Câu chuyện về uống một vài loại thuốc dự phòng các biến chứng sau khi tiêm vaccine Astrazenaca phòng COVID-19 gần đây cũng được nhiều người mách nhau.  

Họ lo sợ khi tiêm vaccine sẽ gặp các phản ứng dị ứng. Vì thế rủ nhau uống thuốc chống dị ứng trước khi tiêm vaccine. Tuy nhiên, thực tế thì không phải như vậy.  

Theo Hội Hen-Dị ứng-Miễn dịch lâm sàng Việt Nam, việc uống thuốc chống dị ứng trước tiêm không có tác dụng gì với việc dự phòng phản ứng dị ứng do tiêm vaccine COVID-19. Chưa kể việc thuốc chống dị ứng có thể gây ra tác dụng không mong muốn.

Tác dụng của thuốc corticoid

PGS. TS. Nguyễn Thị Liên Hương (Trường đại học Dược-Hà Nội) cho hay, các thuốc kháng viêm nhóm corticoid (dexamethasone, prednisone, methyl presnisolone, hydrocortisone…), bản chất thuộc nhóm hormone-với đặc tính sinh học rất mạnh ở ngay mức liều rất nhỏ và có khả năng tác động đến rất nhiều cơ quan, tổ chức trong cơ thể.

Thuốc có chỉ định để ức chế rối loạn viêm, chống dị ứng và ức chế hệ thống miễn dịch. Tuy nhiên, chỉ sử dụng sau khi cân nhắc rất kỹ lợi ích/nguy cơ và chỉ sử dụng khi thật cần thiết.  

Người bệnh chỉ dùng khi được kê đơn và phải dùng đúng liều lượng, thời gian do bác sĩ kê.  

Bởi việc lạm dụng các thuốc này có thể gây ảnh hưởng xấu đến chức năng của hệ miễn dịch, khiến hậu quả của vaccine hay kháng sinh bị giảm, mất cân bằng nội tiết tố, tăng đường huyết…

Ngoài ra, khi sử dụng corticoid trong thời gian dài có thể gặp các tác dụng phụ nguy hiểm như: Mất ngủ, rối loạn tâm thần, tăng đường máu hoặc làm nặng thêm bệnh đái tháo đường, tăng lipid máu, tăng nguy cơ nhiễm trùng, khởi phát nhiễm trùng tiềm tang, gây phù, tăng huyết áp do nữ natri và nước, gây đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, loãng xương, teo cơ, loạn dưỡng cơ, ban đỏ, teo da, chậm liền sẹo, mụn trứng cá…

Thuốc corticoid chỉ có tác dụng với người mắc COVID-19 có triệu chứng

Hiện nay, trên thế giới chưa có thuốc đặc hiệu điều trị bệnh COVID-19, mà chủ yếu điều trị triệu chứng, theo dõi sát bệnh nhân, hạn chế để tình trạng từ bệnh nhẹ chuyển thành bệnh nặng.  

Trước đó, Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã khuyến cáo, corticoid nên sử dụng cho các bệnh nhân COVID-19 nhập viện, đang điều trị bằng corticoid toàn thân.  

Các thuốc này cũng được áp dụng trong phác đồ điều trị COVID-19 tại nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, người bệnh cần được theo dõi cẩn thận vì thuốc có thể gây các tác dụng phụ nguy hiểm.

Trong Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị COVID-19 do chủng vi rút Corona mới (SARS-CoV-2) của Bộ Y tế, có đề cập đến thuốc corticoid. Trong đó, lưu ý không sử dụng các thuốc corticoid toàn thân thường quy cho viêm đường hô hấp trên, trừ khi có những chỉ định khác.

Theo đó, Hướng dẫn của Bộ Y tế khuyến cáo sử dụng corticoid toàn thân (tiêm, uống) ở bệnh nhân mắc COVID-19 mức độ vừa nặng hoặc nguy kịch; hội chứng viêm hệ thống ở trẻ em liên quan tới COVID-19; những trường hợp COVID-19 có bệnh nền cần/đang điều trị bằng corticoid phải tiếp tục tục điều trị bệnh nền bằng corticoid. Tuy nhiên, loại thuốc này chỉ được dùng trong bệnh viện và có sự chỉ định của bác sĩ điều trị.

Tùy từng bệnh nhân, tùy từng mức độ bệnh của mỗi người mà có liều lượng cụ thể. Ngoài ra, bệnh nhân cần được theo dõi sát sao các chỉ số về glucose máu và các tác dụng bất lợi khác của thuốc trong thời gian sử dụng để được xử lý phù hợp, kịp thời nếu xảy ra.

Những trường hợp COVID-19 có bệnh nền đang điều trị bằng corticoid cần tiếp tục điều trị bệnh nền bằng corticoid toàn thân. Loại corticoid, liều lượng, và cách sử dụng duy trì theo tình trạng bệnh nền đã có.

PGS.TS. Nguyễn Thị Liên Hương nhấn mạnh, thuốc corticoid chỉ có tác dụng với người mắc COVID-19 có triệu chứng. Việc điều trị phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Những người chưa mắc COVID-19 tuyệt đối không nên mua dự trữ thuốc corticoid, không uống thuốc corticoid để dự phòng mắc COVID-19.

Nguồn: Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh