Những điều phụ huynh CẦN LÀM ngay khi bé bị côn trùng cắn

I. Côn trùng đốt, cắn và phân loại: Côn trùng đốt và cắn có thể chia thành 2 nhóm: độc và không độc. Nhóm côn trùng gây độc chúng tiêm chất độc tố qua vòi của chúng, gây đau đớn. Trong khi côn trùng không độc cắn da để hút máu, thường gây ngứa dữ dội. Côn trùng thường cắn và đốt người.  Côn trùng đốt có độc như: Ong bắp cày, ong vò vẽ, kiến ba khoang Côn trùng đốt không độc như: muỗi, bọ chét, ve, chấy, ghẻ, rệp, sâu bướm...

II. Các dấu hiệu và triệu chứng khi bị côn trùng đốt, cắn

1/ Côn trùng độc đốt thường gây ra một cảm giác châm chích hoặc đau, tấy đỏ và sưng tại chỗ. Ngứa thường không phải là một mối quan tâm. Các triệu chứng phụ thuộc vào loại vết cắn hoặc chích, có thể bao gồm: Đau đớn, ban đỏ, sưng tấy, ngứa, đốt, tê. Một số người có phản ứng đe dọa tính mạng nghiêm trọng do ong chích hay côn trùng cắn. Điều này được gọi là sốc phản vệ. Tình trạng này có thể xảy ra rất nhanh chóng và dẫn đến tử vong nhanh nếu không được điều trị kịp thời. Các triệu chứng của sốc phản vệ ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể có thể bao gồm: tức ngực, mặt hay miệng sưng, khó nuốt, khó thở.

2/ Côn trùng không độc đốt gây ít triệu chứng hơn, nhưng ngứa, khó chịu cường độ cao (da nổi sẩn mề đay). Tại các vết cắn có thể xuất hiện màu đỏ lên, có thể là nốt bỏng giộp. Chỗ da này dễ bị vỡ tạo nên vết thương hở, gây nhiễm trùng và sẽ lâu lành.  III. Điều trị các vết côn trùng cắn hoặc đốt như thế nào.

1/ Sơ cứu:     

a) Đối với các phản ứng nặng: Nếu côn trùng chích gây ra phản ứng nặng hay sốc phản vệ, thì hãy coi như một cấp cứu nội khoa. Nếu bệnh nhân hay dị ứng với côn trùng đốt, nên mang theo một hộp chống dị ứng có chứa adrenaline (epinephrine). Kiểm tra đường thở và hơi thở của người đó. Nếu cần thiết, hãy gọi 115 và bắt đầu làm thủ thuật hô hấp nhân tạo ( nếu đã được đào tạo ) đối với bệnh nhân ngưng tim ngưng thở. Trấn an người bệnh vã giữ bình tĩnh cho họ nếu bệnh nhân hốt hoảng, kích thích. Tháo các loại trang sức (nhẫn, lắc tay, dây chuyền ... ), nới lỏng dây nịt, quần áo quá chật quanh khu vực bị ảnh hưởng vì vùng đó có thể sưng lên.     

b) Các bước cơ bản cho hầu hết các vết cắn và đốt: Côn trùng đốt, nếu phản ứng nhẹ, nên được lấy ngòi ra khỏi da bằng dao, kim hoặc nhíp nhổ ra, nhưng chú ý không làm ngòi ăn sâu vào nơi chích hơn. Rửa sạch vết thương bằng chất khử trùng, xà phòng hoặc nước sạch, băng vết thương (không phải băng ép), có thể chườm lạnh để giảm đau và sưng nề.  Bôi tại chỗ kem steroid hoặc dung dịch calamine nhiều lần trong ngày cho đến khi các triệu chứng giảm dần.  Nếu cần thiết, dùng thêm kháng histamin đường uống. Trong vài ngày tới, xem các dấu hiệu nhiễm trùng (như tăng sự ửng đỏ, sưng, hoặc đau). Mục đích điều trị chính của côn trùng cắn là ngăn chặn ngứa, bôi tại chỗ và uống thuốc kháng histamine, dung dịch calamin, hoặc gây bôi kem gây tê tại chỗ. Nếu nặng hơn có thể dùng steroid tại chỗ và uống. Vết cắn của côn trùng có mang mầm bệnh thì việc điều trị bằng kháng sinh phù hợp phải theo toa thuốc của bác sĩ.

2/ Những điều không được làm: KHÔNG được làm garô, băng ép cho bệnh nhân. KHÔNG được dùng các chất kích thích, aspirin hoặc thuốc giảm đau khác mà không theo toa thuốc hoặc y lệnh của bác sĩ.

3/ Khi nào cần gọi 115 hay yêu cầu sự giúp đỡ của nhân viên y tế?  Đó là khi bạn có những triệu chứng sau: Khó thở, khò khè Sưng bất cứ nơi nào trên mặt hoặc trong miệng Họng kín hoặc khó nuốt Cảm thấy yếu Chuyển sang màu xanh tím IV. Ngăn ngừa côn trùng cắn đốt như thế nào?  Các biện pháp đơn giản sau đây có thể ngăn ngừa côn trùng đốt và cắn: Tránh dùng nước hoa và quần áo sáng màu để giảm nguy cơ bị ong đốt; Kiểm soát mùi hôi tại những buổi dã ngoại, rác ... là nơi có thể thu hút côn trùng; Phá hủy hoặc rời tổ, bọng ong ra xa nhà của bạn; Trách tình trạng các ổ nước ứ đọng sẽ là nơi thu hút muỗi; Bao che thân thể với quần áo, nón, vớ và găng tay khi đi vào khu vực có nguy cơ cao bị côn trùng đốt, cắn. Duy trì tốt vệ sinh cá nhân và hộ gia đình. Thường xuyên kiểm tra và tiêu diệt bọ chét ở mèo, chó và vật nuôi trong gia đình. Sử dụng chất xua côn trùng có sẵn ở thị trường có chứa DEET. Permethrin ( thuốc diệt côn trùng ) sử dụng cho quần áo để bảo vệ trong hai tuần, qua hai lần giặt và cũng có thể bôi trực tiếp lên da, có tác dụng xua côn trùng trong vài ngày. Vitamin B1 có thể được sử dụng như một loại thuốc chống côn trùng (da có một mùi đặc trưng) Chú ý: Nếu bị dị ứng nặng với vết côn trùng cắn hay đốt ( dựa vào tiền căn trước đây đã từng bị như vậy ), bạn nên có một hộp chống dị ứng khẩn cấp ( có chứa adrenaline ) và chắc chắn rằng bạn bè, gia đình của bạn biết làm thế nào để sử dụng nó nếu bạn có phản ứng dị ứng nặng hay sốc phản vệ lúc đi chơi xa, dã ngoại ...

BS.Tôn Thất Thanh Long