Theo y học hiện đại, dị ứng là tình trạng hệ miễn dịch cơ thể phản ứng lại sự xâm nhập của một chất lạ, thường gọi là “dị nguyên”. Dị nguyên rất đa dạng, có thể là bụi, phấn hoa, những lông nhỏ trên cành, lá của một vài loại thực vật, các protein, dịch tiết các loại côn trùng, hóa chất… Khi những dị nguyên này xâm nhập, lập tức trong cơ thể xuất hiện phản ứng kháng nguyên – kháng thể và một chất trung gian sinh học histamine được phóng thích khỏi các tế bào dưới dạng tự do. Chính histamine gây hiện tượng dị ứng làm mẩn ngứa, nổi mề đay, ban đỏ, phù nề, hắt hơi, sổ mũi, co thắt phế quản, khó thở, đôi khi làm giãn mạch, tụt huyết áp… Để điều trị dị ứng, xác định được nguyên nhân và loại trừ “dị nguyên” là điều cực kỳ quan trọng.
Có rất nhiều bài thuốc chữa dị ứng: – Gặp mưa, lạnh, người nổi ban đỏ, ngứa ngáy khó chịu, (bị “lất” theo cách gọi dân gian): Cần vào chỗ ấm tránh mưa lạnh. Dùng một miếng vải vó cũ cho vào chảo rang lên cho nóng chừng 40-45 độ C rồi chườm vào vùng bị lất. Có thể lấy 3 lát gừng tươi, giã nát, thêm ít nước sôi và một chút đường cho uống để tăng tác dụng ôn trung. – Rễ chàm mèo 12g, kim ngân hoa 10g, đại hoàng 9g, hoàng bá 8g, cam thảo 5g, hoặc phù bình 6g, thuyền thoái 3g; phòng phong, kim ngân hoa mỗi thứ 5g. Sắc uống.
– Dị ứng mẩn ngứa do ăn phải các chất lạ, đặc biệt các protein lạ trong các loại hải sản, nhộng tằm: Dùng kinh giới 25g, sao vàng sắc uống, kết hợp lấy một ít lá kinh giới sao với cám rồi xát nhẹ lên vùng da bị ngứa, ngày 2-3 lần cho đến khi khỏi. Nếu mẩn ngứa do tuần hoàn huyết dịch trì trệ, thêm chỉ xác 12g sắc với kinh giới; hoặc dùng lá đơn tướng quân 15g, sài đất, kim ngân hoa mỗi vị 12g; cỏ nhọ nồi 10g; núc nác 8g; thổ phục linh 15g. Sắc uống. Trường hợp lở ngứa nổi sần do huyết trệ thêm đan bì, xích thược, quy vĩ mỗi thứ 10g.
– Trường hợp ngứa phát ban do phong nhiệt dùng thương nhĩ tử, địa phu tử mỗi thứ 6g; hoặc dùng bồ công anh 15g; cúc hoa, kim ngân hoa mỗi vị 9g, cam thảo 5g. Sắc uống 1 thang/ngày. Có thể dùng lá đơn tướng quân 20g hoặc nhẫn đông đằng, thổ phục linh, thương nhĩ tử mỗi vị 20g. Sắc uống. – Nếu huyết nhiệt gây ra mụn nhọt, mẩn ngứa dùng bài Ngũ vị tiêu độc ẩm: Kim ngân hoa 20g, bồ công anh, cúc hoa, sinh địa, cam thảo đất mỗi thứ 10g. Sắc uống.