Sáng ngày 24-12, theo giờ Việt Nam, Bộ trưởng Y tế Anh - Matt Hancock đã chính thức công bố có một biến thể mới của virus SARS-CoV-2 với khả năng lây nhiễm cao hơn, liên quan tới các trường hợp trở về từ Nam Phi, đã được phát hiện ở Anh.
Chủng đột biến thứ hai này mang tên 501Y.V2, theo thông tin công bố, đã được tìm thấy ở London và Tây Bắc nước Anh.
Tuy có liên quan đến những trường hợp từ Nam Phi trở về, nhưng Tiến sĩ Susan Hopkins - làm việc tại cơ quan Y tế Công cộng Anh cho biết hai biến thể đó rất khác nhau. Chính phủ Anh đã thực hiện nhiều nghiên cứu chi tiết để đưa ra kết luận rằng cả hai biến thể đó đều có khả năng lây lan dễ dàng, nhanh chóng hơn.
Chủng virus biến thể mới được tìm thấy ở Anh có khoảng 20 đột biến, trong đó có nhiều đột biến tác động, làm thay đổi cách thức xâm nhập vào các tế bào trên cơ thể con người và lây bệnh.
Theo như phân tích của chuyên gia bệnh nhiễm Muge Cevik tại ĐH St. Andrews ở Scotland, nhà cố vấn khoa học cho Chính phủ Anh, những đột biến này cũng có thể khiến cho biến thể virus mới nhân bản và truyền bệnh dễ hơn.
Cụ thể, đột biến trên vùng gene N501Y của virus corona này làm tăng khả năng bám dính của virus với tế bào vật chủ, tăng tốc độ lây truyền lên tới 70%. Tuy nhiên, không làm tăng thêm tình trạng nặng của bệnh.
Trên thực tế, dù lo ngại về các biến thể virus mới nhưng các chuyên gia cũng không quá ngạc nhiên trước sự xuất hiện của 501Y.V2.
Trong suốt thời gian đại dịch Covid-19 xảy ra, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận hàng ngàn sự thay đổi, chỉnh sửa trong vật chất di truyền của virus SARS-CoV-2. Có một số biến thể sau khi xuất hiện thì trở nên phổ biến hơn các loại khác.
Tuy nhiên, sự phổ biến đó hoàn toàn không phải chỉ vì các biến thể đó mạnh mẽ hơn hoặc nguy hiểm hơn mà bởi vì chúng “may mắn”.
Khi nhắc đến điều này tức là các nhà nghiên cứu muốn đề cập đến nhiều yếu tố khách quan bên ngoài chẳng hạn như các biến thể đó gặp phải môi trường thuận lợi để lây lan và bùng phát. Như vậy, những tác nhân khác cũng có ảnh hưởng không hề nhỏ tới quá trình lây lan trong cộng đồng.
Bà Muge Cevik cũng đã lưu ý rằng ước tính về khả năng lây nhiễm của biến thể mới cao hơn các chủng cũ tới 70% là dựa trên mô hình nghiên cứu chứ chưa phải là kết quả thực nghiệm. Nhìn chung, các nghiên cứu cần phải có thể dữ liệu thực nghiệm và không thể loại bỏ hoàn toàn một điều rằng sự lây nhiễm có liên quan đến hành vi của con người.
Bên cạnh đó, các nhà khoa học tại Nam Phi đồng thời đưa ra lưu ý rằng, hành vi con người cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng làm gia tăng đại dịch, chứ không nhất thiết là những đột biến mới của virus.
Tuy nhiên, virus corona chắc hẳn sẽ có thêm những biến thể vẫn còn chưa xuất hiện và có khả năng kháng lại phản ứng miễn dịch. Do vậy, chúng ta cần phải cảnh giác cao và chú ý nhiều hơn nữa.
Hiện tại, các nhà khoa học tại Anh vẫn chưa thấy có bằng chứng nào cho thấy vaccine sẽ không hiệu nghiệm đối với biến thể mới. Bởi vì vaccine tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh, trên diện rộng và hoạt động chống lại rất nhiều biến thể của virus.
Sự xuất hiện của các biến thể mới đã khiến không ít người cảm thấy lo lắng, hoang mang. Tuy nhiên, các chuyên gia kêu gọi cộng đồng nên bình tĩnh và thận trọng.
Phải mất một khoảng thời gian rất lâu thì virus SARS-CoV-2 mới có thể tiến hóa đến mức vô hiệu hóa vaccine (có thể kể đến vaccine của hãng Pfizer, Inc. và BioNTech). Đó là một quá trình diễn ra trong nhiều năm và đòi hỏi sự tịc tụ của nhiều đột biến gen ở một virus.
Ngày 2/1 vừa qua, Bộ Y tế cho hay đã phát hiện biến thể của SARS-CoV-2 tại Việt Nam. Theo đó, ngày 22/12/2020, sân bay Cần Thơ tiếp nhận chuyến bay VN50 từ Anh tới Việt Nam có 305 hành khách, chuyển cách ly tập trung tại tỉnh Trà Vinh - 147 người, Vĩnh Long - 137 người, TP Cần Thơ - 17 người và TP Hồ Chí Minh - 4 người.
Các địa phương đã tiến hành lấy mẫu, xét nghiệm lần 1 và phát hiện 6 trường hợp mắc bệnh gồm BN1429-BN1432 (tại Vĩnh Long) và BN1434-BN1435 (tại Trà Vinh).
Ngay sau đó, Viện Pasteur TP.HCM đã đánh giá, phân loại và giải trình tự gene. Kết quả đã ghi nhận 1 trường hợp - BN1435 nhiễm chủng virus SARS-CoV-2 - biến thể VOC 202012/01 - là chủng mới được ghi nhận ở Anh gần đây.
Đồng thời chủng gây bệnh cho BN 1435, cũng có đột biến D614G vốn là chủng được cho làm lây lan nhanh cách đây 4-5 tháng.
BN1435 là nữ, sinh năm 1976, quê Trà Vinh, về Việt Nam ngày 22/12/2020 và được cách ly tập trung ngay tại Trà Vinh.
Bệnh nhân có tiền căn tăng huyết áp 10 năm nay - đang điều trị ổn. Trước khi về Việt Nam, chị này có sức khỏe ổn định. Sau khi nhập cảnh và cách ly một ngày, bệnh nhân có triệu chứng đau họng, sốt nhẹ và được lấy mẫu chuyển về Viện Pasteur TPHCM làm xét nghiệm khẳng định dương tính ngày 24/12/2020.
Đồng thời, bệnh nhân được chuyển cách ly, điều trị tại BV Lao và bệnh Phổi tỉnh Trà Vinh với chẩn đoán viêm amydal cấp và các triệu chứng lâm sàng giảm dần từ ngày 24/12 đến 30/12/2020.
Ngày 31/12/2020 bệnh nhân có ho nhẹ, không đau họng, không sốt, chưa ghi nhận khó thở, hình ảnh X-quang có tổn thương mờ không đồng nhất hai đáy phổi. Hiện nữ bệnh nhân 45 tuổi được chẩn đoán theo dõi viêm phổi và tiếp tục được điều trị theo dõi sát tại Bệnh viện Lao và bệnh Phổi tỉnh Trà Vinh.
Trước đó, trong đợt dịch COVID-19 tại Đà Nẵng trong tháng 7-8, đã phát hiện ra đột biến gene của SARS-CoV-2 làm tăng khả năng lây nhiễm. Nhưng đó là một biết thể khác với biến thể phát hiển ở Anh lần này. Dù như thế nào, chúng ta phải hết sức bình tĩnh đối phó.
Việt Nam hiện đã tiến hành giải trình tự gene trên toàn bộ mẫu. Bộ Y tế đã chỉ đạo các viện Trung ương tăng cường giải trình tự gene của các mẫu bệnh phẩm đặc biệt khu vực châu Âu và ở các nước có biến chủng này để xem khả năng lây truyền hay khả năng xâm nhập vào Việt Nam.
Bộ Y tế cũng yêu cầu giám sát, theo dõi chặt chẽ người từ các quốc gia xuất hiện biến chủng SARS-CoV-2.
Ngoài ra, Thứ trưởng Trương Quốc Cường cho biết, hiện Việt Nam đang đàm phán với 4 nước gồm: Anh, Mỹ, Nga và Trung Quốc. Tất cả các phía đều yêu cầu Việt Nam ký một biên bản bảo mật thông tin. Tuy nhiên, đến nay, đã có một số thông tin được công khai.
Với Anh, Việt Nam đàm phán mua vaccine AstraZeneca; với Mỹ, Việt Nam đàm phán mua Pfizer; với Nga đàm phán mua vaccine Sputnik V. Tuy nhiên, thông tin về vaccine của Trung Quốc không được đề cập.
Nguồn: vncdc.gov.vn, nhandan.com.vn, vietnamese.cdc.gov, ncov.moh.gov.vn